Суперлига клубларининг иқтисодий қийинчилик исканжасида экани барчага маълум. Профессионал футбол лигаси жамоаларининг йиллик бюджети камида 25 миллиард сўм бўлиши кераклигини айтилганди, бироқ амалда бундай эмаслиги кўриниб қолди. Хўш, ниманинг натижасида шундай ҳолат юзага келяпти?
Вазиятдан қандай чиқиб кетиш мумкин? Мамлакат спортига биринчи рақамли жавобгар шахс ҳисобланган МОҚ президенти Умид Аҳмаджонов билан бўлган суҳбат юқоридаги муаммоли саволларга маълум даражада жавоб бўлиши мумкин.
Яқиндагина ФИФА Конгресси ҳамда мундиалнинг очилиш маросимида иштирок этиб қайтган ЎФА биринчи вице-президенти 17 июнь куни sports.uz сайти мухбирининг мавзуга доир саволларига жавоб қайтарди.
- Умид Маҳамаджонович, ЖЧ муносабати билан миллий чемпио-натда танаффус юзага келди. Энди жамоалар жазирама июлда ўйнашга мажбур бўлади. Бу аввалдан ҳисобга олинганмиди?
- Нимагадир эришиш учун бошқа-сидан воз кечиш керак. Клублар вақтида электр энергиясига кетадиган харажатдан қочиб, ўйинларни қош қорайгунча ўтказиб оларди. Биз эса Pepsi Суперлига клублари олдига ёритиш ускуналарини талаб даражасига келтириш талабини қўйдик ҳамда учрашувлар иш вақтида бошланмаслигини таъминладик. Хусусан, июль ойидаги ўйинларни ҳам бемалол кечроқ вақтга белгилашимиз мумкин. ИИБ билан келишувга кўра, учрашувларни соат 22:00 қадар бошлаш имкони бор. Агар кимдир июлда ўйнаб бўлмаслигини айтиб нолиса, унинг фикрига қўшилмайман. Профессионал спортчи ҳар қандай ҳолатга тайёр туриши шарт. Ундан кўра, мураббийларимиз ҳам, футболчиларимиз ҳам мундиал ўйинларини кўришсин, таҳлил қилишсин, ниманидир ўрганишсин. Қисқаси, юқори марраларга интилишсин. Асосий истагимиз шу. Қолаверса, 4 йилда бир марта бўладиган мундиални ёлчитиб кўришга аҳд қилган мухлисларимиз эътибори бўлинмаслиги керак. Ахир терма жамоамизнинг ЖЧ чиптасини қўлга киритолмагани юртимиздаги мухлисларни катта футболдан узиб қўёлмайди.
- Клублар ёритиш тизими ва бош-қа талабларни бажаргани рост, бироқ 25 миллиард сўмлик йиллик смета масаласи очиқ қолди. Бунга нима дейсиз?
- Битта жиҳатни тўғри тушунинг, агар 25 миллиард сўмга эга бўлмаган клубга рухсат бермасак, унда лигага ҳеч бирини қўймаслигимиз керак. Чунки бирор жамоа ҳисобида шунча маблағ турмайди. Бу йил давомида жамғариладиган сумма. Шунинг учун ҳам, ПФЛ клублар таъсисчиларидан бу борада кафолат хати олади. Бошқа томондан олиб қарасак, ПФЛ томонидан айтилган 25 миллиард талаб эмас, балки тавсия ўрнида қабул қилиниши керак. Чунки бундан камига рақобатбардош жамоа тузиш қийин. Шунча смета ҳаттоки, қайсидир клубларга камлик ҳам қилади. ПФЛ 25 миллиардни осмондан олмаган, албатта. Клублар олдига футзал, аёллар ва ёшлар жамоаларига ҳам эътиборни кучайтириш вазифаси қўйилгач, бунда ўз-ўзидан чиқимлар ортиши табиий. Демак, ҳисоб-китобимиз бўйича шунча маблағи бор жамоа мавсумни минимал талабларга мувофиқ якунлаши мумкин.
- Тўғри, лекин баъзи клубларнинг йиллик бюджети 10-15 миллиардга ҳам етмаётгани борасида гап-сўзлар бор...
- Бундан хабардормиз. Асосан нефть ва газ компанияларига қарашли «Бунёдкор», «Бухоро», «Машъал», «Насаф», «Нефтчи» ва «Шўртан» клублари сметаси жуда камайиб кетди. Бу жамоалар мавсумни қандай якунлашади, ҳайронман...
- Баъзи манбаларда ёзилишича, «Бунёдкор» ва «Насаф» каби клублар ЎФАга керак бўлмай қолган. Улар йил якунигача ёпилиши ҳам мумкин эмиш.
- Ҳа, бундай аҳмоқона фикрларни кўп эшитяпман. Айтишим керакки, «Насаф» тузилма жиҳатидан Ўзбекис-тондаги энг яхши ва тўғри йўлдан бораётган клубдир. Шундай жамоаларнинг кўпайишидан мамлакат футболи манфаат топади. Мана, «Насаф»да стадиони бор, академияси ҳавас қилса арзигулик, вақтида кўчма телевизион станциясидан айрилганига қарамай, кейинчалик ўзи учун яна бир кичик студия ташкил қилган. «Бунёдкор» учун ҳам кўп ишлар қилинган, аммо клубда фаолият олиб борган раҳбарият сўнгги 4-5 йил давомида «Насаф» йўлидан юриш ўрнига стадионни ўз ҳолига ташлаб қўйган. Дейлик, арена қурилганига анча вақт бўлди, бироқ жамоа уни ўз балансига олиш ҳақида ўйламаган ҳам. Қисқаси, кўпчилик ўз манфаатидан келиб чиқиб иш кўраверган...
- Демак, ЎФАга бундай клублар керак, шундайми?
- Мен спорт тепасига қайсидир клубни йўқотиш учун келмаганман, ҳар ҳолда. Чунки ўзимга ҳам, мамлакат футболига ҳам душман эмасман. Раҳбарият алмашганидан сўнг нефть ва газ компаниялари клублари шундай муаммода қолаётгани учунми, барчасини ЎФАдан кўра бошлашди. Ваҳоланки, ўша жамоаларни молиялаштирувчи, уларнинг истиқболини бўйнига олган ташкилотлар бор. Аслида масалага жавобгарликни улар зиммасига олиши керак.
- Унда «Бунёдкор» стадиони ЎФА балансига ўтказилаётганини қандай изоҳлаш мумкин?
- Энди қаранг, «Насаф» стадионини тортиб оляпмизми? Ололмаймиз ҳам, чунки юқорида айтганимдек, стадион клубнинг ўзига тегишли. Шунчаки, бу ерда нафақат футболчилар, балки раҳбарият учун белгиланган кўтарма, катта маош, мукофот пуллари кишини ҳайратда қолдирадиган даражада эди. Озгина қийинчилик туғилиши билан клубни сақлаб қолинг, дея дод солишга тушишди. Жамоа ривожини, унинг истиқболини ўз манфаатидан устун кўрадиган кишилар аслида бундай ишламасликлари керак. Ҳа, улар ҳаммасини тўғри йўлга қўйишди, аммо хизматлари учун керагидан ортиқ ҳақ ҳам талаб қилишди. «Бунёдкор» раҳбарияти ҳам худди шу йўлдан юрди. Ҳозир натижа кўрсатиш учун ҳаракат қилаётган мураббий ва «Бунёдкор»ни совринли ўринлардан тушириб юборган мураббий олган иш ҳақини ўзаро солиштириб кўринг, ҳаммасини тушуниб оласиз. Клуб раҳбарияти беш панжасини оғзига солган-у, «Бунёдкор» стадиони ҳеч кимга керак бўлмай қолаверган. Агар ўша раҳбарият ҳақиқий профессионалларга хос ишлаганида, стадион билан боғлиқ муаммоларни тезроқ бартараф қилиб, уни клубга хатлаб олиш ҳаракатига тушарди. Бутун мамлакат шу стадионга интилса, ҳамма ота-оналар фарзандларини «Бунёдкор» академиясига олиб келиш орзусида юришса-ю, раҳбарият фақат ўз қорнини ўйласа... Энди стадион бурнидан нарини кўрмайдиган раҳбарият қўлида ўйинчоқ бўлмайди. У халқ стадионига айланади, академия ҳам ЎФАга қарайди. Албатта, унда мамлакатнинг энг кучли ўсмирларини жамлашга ҳаракат қиламиз.
- Буниси тушунарли, энди «Бун-ёдкор» нима қилиши керак?
- Шу саволни клуб таъсисчилари ўзларига беришсин. Биз клубни ҳозирдан кўчага ҳайдаётганимиз йўқ. Йил охиригача «Миллий» стадионида ўйнайверсин, керак бўлса, «Жар» бўшагунига қадар ҳам қўйиб берамиз. Академия масаласида эса ўйлаб кўришсин. Давлат маблағига қурилган шунча катта объектлар қадрига етишмадими, энди ақлни бир жойга қўйиб ишлашади. Боқимандалик аслида шу - бели оғриб пул топмаганидан кейин тайёрини еб ётаверади.
Биласизми, мени нима ҳайрон қолдиради? Клубга пул берганлар йиллар давомида унинг ҳисобини сўрашмагандек. Стадионни қачон ўзингга оласан, қайси ишинг учун шунча ҳақ оляпсан, қандай савиядаги ишчилар билан шартнома тузяпсан, нега йил бўйи захирада ўтирадиган футболчига 400 миллион, ёши 35га етган ўйинчига 800 миллионлаб кўтарма пули берасан - бу каби саволлар ўртага ташланмаган. Шундай тасаввур туғиладики, маблағ ажратган томоннинг ўзи ҳам бундан манфаатдордек. Энди халқ пулига қурилган стадион кимларгадир эмас, оммага хизмат қилиши керак, дейилса, улар «Аренамизни тортиб олишяпти, бизни «ўлдиришяпти» қабилида жар солишмоқда. Аслида эса душман йиллар давомида клуб ичида юрган ва уни емириб ташлаган. Сўнгги 4-5 йил ичида клубда пул йўқлигию, қийналишаётганидан нолиган раҳбар бекорларни айтибди. «Насаф»-да ҳам, «Бунёдкор»да ҳам яхшигина пул бўлган, фақат улар баъзида мақсадсиз сарфланган...
- Таъсисчилар қандай қилиб ўз клубларини «ўлдириш»лари мумкин?
- Улар керак бўлса, янги «Бунёдкор», янги «Насаф» яратиб олаверишади. Бу борада ҳеч қандай қийинчиликка дуч келишмайди ҳам, ишонинг. Шунчаки, туппа-тузук бизнесларига кимдир бурнини суқмаса, бас. Биз эса суқиб қўйдик. МОҚ қошидаги тиббий марказини олганимиз ҳам, «Бунёдкор» стадионини олаётганимиз ҳам кимларгадир ёқмади. Бўлаётган ишларнинг ҳаммасига асл сабаб шу.
Нефть ва газ компанияларини тушунаман, балки улар ҳам ажратилаётган маблағ клуб раҳбарлари чўнтагига тушаётганидан норозидир. Бироқ текшириш, тартибга солиш аслида уларнинг зиммасида-ку. Мадомики, шундай ҳолат юзага келдими, энди улар ўрнига биз белгилаб берамиз. Клубларга қандай савиядаги одамлар керак, уларнинг максимал маоши қанча бўлиши керак, штат бирликлари - ҳаммасини тартибга соламиз. «Пахтакор» бундан мустасно, пулни ўзи топяптими, бемалол ишлатаверсин. Яна кимдир хусусий клубга асос солсин-да, билганини қилсин. Давлат пулининг талон-тарож қилинишига эса йўл қўймоқчи эмасмиз. «Насаф»га пул бермаслик ёки сиқиш - муаммодан қочиш. Биз эса уни ҳал қилиш тарафдоримиз. Клубда ҳамма нарса бор, уни яхши сармоядор топиб, сотиш керак. Зора, «Пахтакор»га ўхшаб яна бир хусусий клубни кўрсак. Йўқса, таъсисчиларнинг ўзлари яхши клубга айлантиришсин. Бунинг учун пул ва шароит бўлган, шу билан бирга фақат ўз қорнини ўйлайдиганлар ҳам етарлича топилган.
- Бу «уруш»дан нимадир чиқишини яна қанча кутиш мумкин?
- Йўқ, ҳеч ким билан уришмаяпмиз. Ҳурматли Президентимиз қандай топшириқ берган бўлсалар, шу йўсинда ишлаяпмиз. Спорт тепасига бизнесимизни ривожлантириш, қариндош-уруғларимизни «Миллий» (аввалги «Бунёдкор») стадионига, клубга ёки бошқа жойларга жойлаштириш учун келганимиз йўқ. Агар бирор клуб пулни ўзи мустақил топаётган бўлса, қандини урсин. Менга деса, Мессини олиб келсин. Аммо пул халқники, корхоналар давлатники бўлса, нега кимларнингдир манфаати учун хизмат қилиши керак?! Кўряпмиз, мамлакат раҳбарининг ўзи кимларни фош этиб, улар ҳақида ўз позициясини билдириб, адолатни тиклашга уриняпти. Биз худди шу сиёсатни спортга татбиқ қилаётганимизгина айримларга ёқмаяпти, чоғи.
- Стадион масаласида қандай янгиликлар бор? Унинг тақдири қачон бир ёқли бўлади?
- Шу ишни тезлаштириш учун кечалари билан ухламай чиқяпмиз, айримлар эса жараённи секинлаштириш учун. Ваҳоланки стадионнинг 250 нафардан зиёд ишчи-ходими ярим йилдан буён маош олмайди. Тасаввур қиляпсизми, уларнинг ҳам оилалари бор, бола-чақалари...
Президент қарорига кўра, стадионнинг молиялаштириш манбалари сақлаб қолингани ҳолда, у ЎФА балансига ўтиши керак. Чунки бундай катта объектни молиялаштириш учун ташкилотда пул йўқ. Ўзи «Миллий» стадионида кимларнингдир танишлари, жиянлари ишлаб келишган. Энди эса бирданига сарф-харажатларни сунъий равишда пасайтиришга ҳаракат қилишяпти. Шу вақтгача айримлар деярли иш қилмасдан, бирор янгиликка қўл урмасдан пулни олиб юришган-у, бирданига стадион ЎФА балансига ўтаётганида, унга ажратиладиган маблағни қисқартириш ишлари бошланди. Бу эса бора-бора стадионнинг емирилишига олиб келиши мумкин. Мамлакатнинг бош стадионини юқори савияда ушлаб туриш миссияси ҳам бор. ЎФА «Миллий» стадионини аввалгидек панада ушлаб турмоқчи эмас. Унинг айрим дарвозаларини очамиз. «Сантьяго Бернабеу», «Камп Ноу», «Олд Траффорд» ва бошқа кўплаб машҳур ареналардаги каби истаган киши бемалол айланиши, музейларига кириши, кийиниш, ҳакамлар, шарҳловчилар хоналарини томоша қилиши учун шароитлар яратамиз. Ресторан, бар, кафелар ишга тушади, улар одамлар учун хизмат қилади. «Ўзбектуризм» билан ҳамкорликда сайёҳлар ташрифи, уларнинг тушликлари стадионда бўлиши юзасидан иш олиб борамиз. Фарзандларини сайрга олиб чиққанлар, уларнинг кўнглини ёзишни истаган ота-оналар ҳам «Миллий» билан дўст тутинишлари йўлидан юрамиз.
Штатларни қисқартиришни эса ўзимиз ҳал қиламиз. Қўрқишмасин, бундан ортган пулни ҳеч ким орқалаб кетмайди. Зеро, тежалган маблағ ҳисобига стадион тузилмасини ривожлантирамиз, кўнгилочар масканлар қурамиз, савдо расталарини ишга соламиз. Боқиманда арена секин-секин пул топиш йўлига ўтса ёмонми? Ўзимиз бошлаб берамиз ва албатта, клубларни ҳам босқичма-бос-қич шунга ундаймиз.
- Демак, иш яқин орада ҳал этилиши керак...
- Худо хоҳласа, тез орада барчасини ҳал қиламиз. Фақат тўсиқлардан чиқиб кетишимиз керак. «Насаф» ва «Бунёдкор» каби клублар сунъий синдирилишини истамаймиз, зеро, бундай жамоалар мамлакат футболига фақат ва фақат фойда келтиради, уларнинг фаолиятидан манфаатдормиз. Ўша давлат корхоналари ҳам, бошқаси ҳам Президент қарорига бўйсуниши шарт. Мамлакат спортини юқорига кўтариш учун шунча ҳаракат қилинса-ю, ўртада шахсий манфаатлар ётса, бу тўғри эмас. Қолаверса, мен айтган клубларнинг сметаси ўтган йил охирида шундай пасайтирилмади, йўқса, режа шунга қараб олинарди. Демоқчиманки, жамоалар йилни аввалги иш режаси билан бошлади-ю, апрелда сметасига катта талофат етди. «Насаф» ҳам, «Бунёдкор» ҳам шунинг ортидан катта қийинчилик домида қолди. Йўқ, корхоналардан озғимизга сиққан суммани сўрамаяпмиз, клубларга аввалгидек маблағ ажратилса ва албатта, раҳбарият беш қўлини оғзига тиқмасдан ишласа, футболни анча кўтариб олишимиз мумкин. Яъни пул ҳеч қачон кам бўлмаган, улар жуда бетартиб сарфланган, холос.
Спорт ривожи фақат МОҚ ёки ЎФАга қараб қолмаган, бунинг учун давлат корхоналари, ташкилотлар ҳам бир ёқадан бош чиқариб ишлаши керак. Биздан талаб қилинаётгани ҳам аслида шу. Бу борада келишиб ишлашга тайёрман. Бироқ келишувда шахсий эмас, умуммиллий манфаатлар ётиши тарафдориман.
Суҳбатнинг асосий қисми шу. Тез орада Умид Аҳмаджонов билан яна бир катта суҳбат бўлиши мумкин. Унинг ўзи шунга ваъда берди ва қўшимча қилдики, бу йил футбол оламида катта ўзгаришлар қилиняпти, бироқ бунга тайёр турмаганларгина амалга оширилаётган ишлардан нолишяпти.
Муҳими, ЎФА ўз принципларини сақлаб қолади. Олдинда кўтарма пули, ярим йиллик шартнома каби масалаларни тўлиқ йўқотиш режага киритилган. «Энди клублар узоқни кўзлаб иш олиб боради ёки биз фақат ўзини ўйлайдиган раҳбарларга қарши жиддий курашамиз», - дея таъкидлади МОҚ президенти.
Манба: sports.uz
Киритилган сана: 17.12.2017 17:00
Киритилган сана: 23.11.2017 06:27
Киритилган сана: 29.10.2017 17:51
Киритилган сана: 20.12.2017 09:09
Киритилган сана: 26.11.2017 06:28
Киритилган сана: 29.12.2017 00:29
Киритилган сана: 16.05.2017 14:23
Киритилган сана: 23.07.2017 22:07
Киритилган сана: 24.11.2017 00:17
Киритилган сана: 21.09.2017 12:35
Киритилган сана: 16.01.2018 04:31
Киритилган сана: 07.01.2017 14:02
Киритилган сана: 05.11.2017 13:21
Киритилган сана: 09.10.2017 00:15
Киритилган сана: 08.05.2017 04:20