Ҳозир мураббийлик соҳасига қадам ташлашни ўйлаётган Асвтралия футболи афсонаси Тим Кэйхилл ва The Coaches Voice нашри журналистлари ўртасида кечган суҳбат анча қизиқарли тус олди. Вақтида боши билан не-не ажиб голлар урган собиқ ҳужумчи мусоҳаба давомида асосан «Миллуолл» ва айни пайт АПЛда тетик одимлаётган «Эвертон»га дахлдор хотираларини ёдга олди.

 «Шерлар» уяси

- Футболнинг ҳаётим мазмунига айланганида отамнинг ўрни катта. У асли Англиядан. Отам дагенхэмлик бўлиб, «Вест Хэм»нинг ашаддий мухлиси эди. «Миллуолл»га муносабатини инобатга олсак, бу бироз ғалати. Кўпинча шарҳловчининг ҳаяжонли бақир-чақирлари туфайли барвақт уйғониб кетардим. Ўша вақтлар ҳам Австралияда АПЛ учрашувлари намойиш этиларди.

Англия сари сафар

- Мени бир қатор скаутлар кузатиб юришарди. Бир куни паркдаги машғулотлардан кейин телефоним жиринглади. Ўша қўнғироқдан кейин Миллуоллга, кўрик учун йўл олдим. 2 ҳафта давомида бор кучим билан шуғулландим. Шарт-шароитлар мутлақо бошқача, аммо барчасини тезда ўзлаштиришим шарт эди. Аввало, тўпни қадрлаш, оддий ва табиий ҳаракатланиш, тезроқ мослашишга уриндим. Майдон ташқарисида эса, ўзимни хотиржам тутдим, хушмуомалаликни ўрнига қўйдим. Лекин майдонда қатъият билан тажовузкорроқ ҳаракатланишим талаб этиларди. Хуллас, «Миллуолл»да роса тобландим, кейинги фаолиятим учун бу клубдан қарздорман. Ўзи имконият берадиган клуб сафидан жой олишим аҳамияти катта эди. Муҳими, «Миллуолл» айнан шундай жамоа бўлиб чиқди. Унинг таркибида Нил Харрис каби иқтидор билан ёнма-ён тўп сурдим. Бахтимизга, мураббий ёшларга етарли эътибор берарди, биз эса бунга муносиб ўйин билан жавоб қайтаришга уринардик.

Лига кубоги учун баҳс

- 1999 йили финалда «Уиган»га қарши майдонга тушдик. Жамоамиз жангга чанқоқ ёшлардан тузилганди. Ҳеч нарсадан чўчимасдик, мақсадга эришиш учун ниманидир ўйлаб топишимизга шубҳа қилмасдик, ўйинда кутилмаган ҳаракатларни амалга оширардик. Фотосуратларга қарар эканман, шундай имкониятга эга бўлганимдан қувониб кетаман. Муваффақият тезроқ улғайишимга йўл очди. Ўшанда жуда ёш бўлсамда, жамоа тараққиё­тига ҳисса қўша олдим.

Иккинчи дивизион-2000|2001: чемпионлик

- Юқори лигага кўтарилишнинг гашти ўзгача. Айниқса, «Миллуолл»дек камтар клубда. Бу мухлислар учун ҳам, жамоанинг молиявий равнақи учун ҳам муҳим. Мутасаддилар ҳамиша етакчиларни жамоада олиб қолишга ҳаракат қилишсада, кўпинча бунинг иложи топилмасди. Лекин юқори лигага чиқиш - улкан натижа. Айниқса, ёш футболчилардан тузилган жамоа учун. Чемпионшипга чиққач, узоқ кутилган имконият юзага келганини тушундим. Бундан унумли фойдаланиш учун тинмай ишлашим кераклигини ҳам. Шу тариқа янги мусобақада кўпроқ гол ура бошладим, етакчиликни қўлга олиб, клуб ва жамоадошларим ишончини оқлашга интилдим. Тез орада масъулиятни ҳис этишни ёқтириб қолдим, иложи йўқдек кўринган вазиятларда ҳам курашадиган бўлдим. Шу аснода кўнглимда навбатдаги орзу ниш урди: «АПЛда ўйнашимга нима тўсқинлик қилиши мумкин?» Қисқаси, ўйинга шайлигимни, сермаҳсул ярим ҳимоячи вазифасини рисоладагидек бажара олишимни билардим. Чунки жисмоний тайёргарлик, иштиёқ, вазиятни ҳис этиш асосий омил эканлигини тушуниб улгургандим.

Қуйи нуҚта

- Ўйлашимча, дастлабки жиддий жароҳат фаолиятимнинг энг қуйи нуқтасига айланди. У аслида кимлигим, нималарга қодирлигимни намойиш этадиган синов вазифасини ҳам ўтади. Ҳар куни 2-3 марта муолажа олардим, тикланиш жараёнини имкон қадар тезлаштиришга уринардим. Зеро, кун давомидаги 1-2 муолажадан кейин соатлаб ётиш қандай наф бериши мумкинлигини тушунолмасдим. Шунингдек, дам олиш куни бемор учун нега кераклигини ҳам. «Миллуолл»да қўлтиқтаёқ ёки ҳимоя этиги воситасида жисмоний машқларни бажарган, бир ғилдиракли велосипедда машқ қилганларни кўрганман. Айтмоқчиманки, кунлик машғулотларга меҳнат эмас, энг ёқимли ҳиссиётлар манбаи сифатида қараганман. Ахир бу жараён фаолиятимни белгилаб берарди. Асосийси, жароҳатни ўзига хос турт­ки ўрнида қабул қилдим, у туфайли энг қуйи нуқтани аниқ ҳис этдим.

Таъсири кучли футболчилар

- Деннис Уайзнинг келиши мен, Дэвид Ливермор, Стивен Рид каби ёшларга ўта фойдали бўлди. Уайз кўплаб ғалабаларга эришган, майдон ва унинг ташқарисида намунали хулқи билан ажралиб турарди. «Челси»да катта обрў қозонган Деннис «Миллуолл»га бизни етуклик сари етаклаш мақсадида ўтганди. Кейинроқ сафимиз Рэй Уилкинс ҳисобига кенгайди. Деннис ўйин бобида шижоатли, эҳтиросли бўлса, Рэй вазмин, мулоҳазали эди. Асосийси, уларнинг ҳамкорлиги жамоага катта манфаат келтирди. Шу жуфтлик таъсирида ўйинни нозик илғайдиган, вазиятлардан янада унумлироқ фойдаланадиган футболчига айландим.

Англия кубоги-2003|2004 ярим финали

- Ўша ўйинда урилган гол - фаолия­тимнинг ёрқин безакларидан бири. Қолаверса, у жамоам учун муҳим аҳамият касб этганди. Яъни якунда ҳақли равишда финалга чиқдик. Голни ҳалигача яхши эслайман - вазият тез-тез кўз ўнгимда намоён бўлади. Мухлислар, хизматчилар, ҳаттоки, футболчилар ҳам мўъжизани ҳақиқатга айлантирадиган ижрочига алоҳида меҳр билан қарашади. Ке­йинчалик ўша ҳаракатни такрорлашга кўп уриндим. Мақсадим янада таъсирчан мўъжиза кўрсатиш эди.

Финал

- Бу ўйин ҳам хотирамда абадий муҳрланган. Очиғи, ўшанда финал тақдирини аввалги раундда ҳал қилиб бўлгандик. Лекин бошқа томондан, доимо ғалабага интилардик. Ҳа, «МЮ» савиясидан анча узоқда эдик. Лекин сафимизда Уилкинс ва Уайз каби тажрибали фахрийлар етакчилигидаги ёшлар чинакам совға улашиш ишқида ёнишарди. Ўйиндан кейин рақиб ўйинчилари билан либосларни алмаштирдик. Янглишмасам, мен ван Нистелрой формасини олгандим. Кейин Рой Кин, Райан Гиггз, ака-ука Невиллар ва Рио Фердинандга қараб, ўйладим: «Улар ўз вазифаларига нисбатан яхшироқ муносабат эвазига ғалаба қозонишди. Вақти келиб, бу йигитларни ҳам таслим этаман, албатта».

«Гудисон Парк» - Қадрдон уй

- Жонажон клубингиздан кетиш доимо жуда қийин. «Миллуолл» мухлислари билан муносабатим аъло эди. Бироқ клуб АПЛга чиқиш учун зарур сармояга эга эмасди. Хуллас, янги футболчиларни харид қилмасдан элитага кўтарилиш мумкин эмаслиги мени кетишга ундади. Чунки ўзим ва оилам учун мос клубга эҳтиёж сезгандим. «Эвертон» ўша пайт айнан курашга чанқоқ футболчиларни харид қилаётганди. Бироқ муаммо ҳам йўқ эмасди. Гарчи Чемпионшипда ўзимни кўрсатган бўлсамда, трансферимга катта маблағ сарфлашмади. Мухлисларни эса жамоа қандай футболчини харид қилгани қизиқтиради. 2 кундан кейин Уэйн Рунининг «МЮ»га сотишгани ҳам умумий вазиятни ўзгартирмади. «Эвертон» аввалги мавсумни 17-ўринда якунлаган  бўлсада, клубнинг имконияти чакки эмаслигидан хабардор эдим. Ахир таркибида Данкан Фергюсон, Дэвид Уэйр, Алан Стаббз, Ли Карсли, Томас Гравесен, Кевин Килбаэйн ва Кевин Кэмпбелл каби ўйинчилар ўйнашарди.

Аввалгисига ўхшаш клуб

- «Миллуолл»да барча ўйинчилар оилали бўлиб, бир ўзим болакай эдим. «Эвертон»га анча улғайган пайт ўтдим. Янада кўпроқ ишлашим, тажовузкорлик билан етакчиликка интилишим кераклигини билардим. Мухлислар, жамоадошларимда яхши таассурот қолдириб, шунга яраша ҳурмат қозонишни ўйладим. Менимча, Дэвид Мойес қандай футболчи харид қилаётганини аниқ билган. У ўз услубига мос жамоа ўзагини шакл­лантиришга уринаётганди. Мен эса ўз вазифамни адо этишга шай эдим. Хуллас, Фергюсон ва Стаббз каби фахрийлар ёрдамида асл «эвертончилар» сафидан жой олдим.

Дастлабки гол, илк Қизил карточка

- «Манчестер Сити»га қарши сафар баҳсида «Эвертон»даги голларим ҳисобини очдим. Бу жамоа либосидаги иккинчи ўйиним эди. Хибберт узатган тўпни бош билан дарвозага йўлладим. Аввал ҳам бундай голларни кўп ургандим. Лекин дебют голни ўзгача нишонлашни хоҳладим. Яъни футболкамни ечиб, юқорига кўтардим. Кейин тезда кийиб олдим. Аммо ҳакам сариқ карточка кўрсатди, барибир. Бунгача ҳам огоҳлантирилгандим. Хуллас, 60-дақиқада жамоамни ҳисобда олдинга олиб чиқдим ва майдондан четлатилдим. Кейинги ярим соат қанчалик секин ўтганини таърифлашга тилим ожиз. Асосийси, жамоам кичик устунликни сақлаб қолди. Янги стадион ва янги савияда ғалабага эришганимиз ўзгача таъсир этди.  Ўша мавсум зарба йўллаш устида Данкан билан бирга шуғулландим, унинг ҳаракатини кузатиб, кейин такрорлашга уринардим. Нима юз беришини аниқ билмасамда, ижобий ўзгаришни яққол ҳис этардим. Шу аснода мавсум аввалгисидан яхшироқ кечишига шубҳам қолмади.

«Ливерпуль» ва Жеррард

- 5 йил ичида «Мерсисайд дербиси»да илк марта ғалаба қозондик. Қолаверса, «Эвертон» охирги 7 йил бадалига «Гудисон Парк»да «Ливерпул»ни енголмаганди. Азалий рақиблар мухлислари фақат шу дерби ишқи билан яшайдилар. Бу ўйин - футболчи учун мухлисларни янада жонлантириш воситаси. «Ливерпуль» таркибига кўз ташлаб, аввало, Жеррардни кўрдим. 1тадан «подкат», узатма, рейд ва зарба. Ўз ҳаракати билан ундан кучлироқ таъсир ўтказадиган ўйинчини топиш мушкул. Шунингдек, Хаби Алонсога қарши ўйнаш ҳам ёқди. Кейин Жейми Каррагерга эътибор қаратдим. У майдонда асосий «нишон»имга айланди. Тўпни эгаллашинг билан Жеймини кут, агар ундан устун келсанг, жамоанг ва мухлислар учун муҳим аҳамиятга эга юмушни бажарган ҳисобланасан.

Дэвид Мойес

- Албатта, Дэвид Мойес кучли таассурот қолдирган. Метин иродали, бўйдор. Айрим новчалардек қўрқинчли эмас, лекин кийиниш хонасида салобати сезилиб турарди. Дэвид - шогирд­лари ва мухлисларга ўта меҳрибон инсон. «Эвертон» қандай жамоалигини яхши билади. Жамоасини шу анъаналар асосида шакллантирди. Мойес шогирдларини мақтовга кўмиб юбормасди, аммо ўринли танқид орқали яхшиликка даъват этарди. Микель Артета, Стивен Пиенаар, Лейтон Бэйнс, Фил Ягелка, Фил Невилл, Луи Саа, Тим Ховард, Маруан Феллайни ва бош­қа афсоналар айнан унинг даврида жамоа сафига қўшилишганди. Мураббийлик соҳасига қадам ташлаётганим боис, унинг таҳлил услубини кўпроқ эслайман. Айниқса, майда жиҳатларга ҳам катта эътибор қаратишини. Ўтмишга қайтиб, мавсумни 4-поғонада якунлаган жамоани эсласам, Мойес барча ўйинчилар савиясини оширганини алоҳида таъкидлашга ҳақлиман. «Эвертон»даги давр менга ўзимни янада яхшироқ билиб олиш, жамоадошларимдан нималарнидир ўрганиш имкониятини берди. Масалан, Фил Невилл жамоавий профессионалликни оширди. Унинг «МЮ»си бирор совринни шунчаки, қўлга киритган эмас. Жамоанинг ҳар бир аъзоси қатъий тизим асосида тўп сурган. Тўғри, манчестерликлар жаҳон миқёсидаги юлдузларни жалб этишарди. Бироқ Фил мисолида ғалабалар асоси таркиб эмаслигини англадим. Микель Артетани эса, ўзим билан ёнма-ён тўп сурган футболчилар орасида асл профессионал сифатида мақтайман. Тўғри, футбол сирларини асосан «Барселона» ёки «ПСЖ» сафида тўп сурган футболчилардан ўрганишни истаганман.

«Эвертон»дан кетиш

- 2012 йилнинг ёзида фаолиятимдаги энг мураккаб қарорлардан бирини қабул қилдим - «Эвертон» билан хайрлашдим. Ўйинчи ўз танаси, имкониятини тўғри баҳолаши лозим. Ҳамон жаҳон ва Осиё чемпионатларида Австралия термаси шарафини ҳимоя қилишни хоҳлардим. Аммо бунинг учун «Эвертон»да юқори савияни сақлаб туришим талаб этиларди. Тез орада бунинг иложи йўқлигини тушундим ва кетишдан ўзга чорам қолмади.

Янги Қитъа

- Ҳеч қачон номига ўйнашни ўйлаган эмасман. АҚШнинг «Нью-Йорк Ред Буллз» клубига ҳам аниқ мақсад билан йўл олдим. MLS оилам учун янги старт, ҳаёт учун шинам шаҳар ва мен учун янги чорлов эди. Муҳими, Тьерри Анри, Рафа Маркес ва Жу­ниньо Пернамбукано каби афсоналар билан ўйнадим.

Саёҳат давоми

- Охир-оқибат, дунёнинг турли бурчакларида ўйнашга қарор қилдим. Шунингдек, Австралия терма жамоасининг Осиё гуруҳида эканлиги Хитой, Ҳиндистон ёки уйга - «Мельбурн Сити»га қайтиш вариантларини тақдим этди. Турфа тиллар, турфа эҳтирослар, турфа ёндашувлар...

Мураббийлик роли

- Мураббий сифатида ишлашни истайманми? Эҳтимол, аммо бу аниқ эмас. Чунки академиядаги юмушларга ҳам бефарқ эмасман - конусларни қайтадан қўйиб чиқаман, дарвозаларни жилдираман, машғулотлар режасини тузаман. Кунига 6-8 соат иш. УЕФАдан «А» лицензиясини олдим. Мураббийлик учун керакли лаёқатга эгаман, лекин ҳали бу соҳада мендан кўпроқ нарсалар биладиган кишилар фикрларини билиш ниятидаман.

А.АҲМЕДОВ тайёрлади.