Сингапурлик бизнесмен Питер Лим 6 йил ичида «Валенсия»ни бутунлай вайрон этди. YouTube сайтига кириб, 2014 йил санасидаги «Питер Лимни кутиб олиш» саҳифасини топинг. «Шу пайтгача ҳеч кимни Питер Лимга кўрсатилган ҳурмат-эҳтиром билан кутиб олинмаганди», - дейди «Валенсия» собиқ директори.

Уни 40 минг мухлис гулдурос қарсаклар билан қарши олганди. Муваффақиятга эришиш учун Лим барча воситаларни - савияли жамоа, футболни яхши тушунадиган ва жамоани севадиган малакали директорлар ва уларнинг хизматчиларини ўз тасарруфига олганди. Шаҳар уни жамоа халоскори сифатида кутиб олганди. У барча орзуларни рўёбга чиқариш имкониятига эга бўлганди. Аммо Лим барчасини яксон қилди.

«Питер учун «Валенсия» шунчаки бизнес воситаси эмас. У футболни жуда севади. Саёҳатимиз режалаштирганимиздан анча қимматга тушди. Бироқ биз бу ерни тезда тарк этмоқчи эмасмиз - янги лойиҳа устида ишга киришишни сабрсизлик билан кутяпмиз», - Лимнинг яқин маслакдоши Лайхун Чан хоним шундай деб, қўшимча тарзда «Валенсия» мухлисларига еврокубоклар, Осиё мамлакатларида машҳурлик, анъаналарни сақлаб қолиш ва клуб академиясини ривожлантиришни ваъда қилганди.

Бундай дабдабали баёнотни шаҳар аҳолиси мамнуният билан қабул қилди. Питер Лимнинг «Месталья»га илк ташрифи улкан шов-шувга сабаб бўлди. Уни қитъанинг ярмини забт этган ғолиб қўмондондек кутиб олишди.

Табиийки, тантанали кутиб олиш маросими сингапурлик бизнесмен ва унинг ҳамроҳларига жуда маъқул бўлди. Мухлислар эса уларнинг тезроқ ишга киришишлари учун барча шароитларни яратишни клуб ва шаҳар маъмурларидан талаб қилишди. Боиси, «Валенсия» ўта мураккаб вазиятга тушиб қолганди: Давид Силва, Давид Вилья ва Хуан Мата жамоани тарк этишган, ғазна эса бўм-бўш эди. Клуб тасарруфи учун Cerberus, АҚШ сармоя жамғармаси, Хитойнинг Dalian Wanda компанияси ва россиялик тадбиркор Михаил Куснирович даъвогарлик қилишганди. Ўша пайт Лим кўпчиликка танилиб улгурган, муваффақиятга эришолмаган бўлсада, «Ливерпуль», «Атлетико», «Мидлсбро», «Рейнжерс», «Депортиво» ва «Милан»ни қўлга киритишга уриниб кўрганди. Унинг Meriton Capital компанияси супер­агент Жорже Мендеш билан ҳамкорлик қилган ва кўплаб ёш иқтидорларга сармоя киритганди. Лекин «кўршапалаклар»нинг ўша пайт­даги президенти Амадео Салво бу жиҳатга эътибор бермади ва сингапурлик тадбиркорнинг 94 млн.лик, кейинроқ 100 млн.лик таклифларини қўллаб-қувватлади.

Лимнинг келишидан аввал ва унинг даврида клубда фаолият олиб борган манбанинг хабарига кўра, ўша пайтда «Валенсия» сариқ чақага муҳтож ҳолатда эди. Питер Лим «Валенсия» билан ҳамкорликни Испания сафаридан анча аввал бошлаган, Родриго, Андре Гомеш ва Жуан Канселу каби иқтидорлар унинг кўрсатмасига биноан «кўршапалаклар» сафидан жой олишганди. Мендешнинг бош­қа мижози - Нуну Эшпириту Сантунинг бош мураббий лавозимини эгаллаши ҳам соҳибнинг ташаббуси натижаси. Тўғри, аввалига бу қарор танқидга учради. Бироқ қисқа вақт ичида Нуну танқидчиларнинг оғизларини юмиб қўйди.

Аввалига ҳаммаси рисоладагидек кечди, жамоа савияли ўйин кўрсата бошлади, Лим эса ваъдага мувофиқ сармоялар киритди. Ўша пайт жамоа порлоқ келажакка умид уйғотган ёш иқтидорлар билан шаклланганди. Айнан шу жамоа мавсумда тўпланган очколар бўйича 2004 йилдаги клуб рекордини янгилади. Ҳозир буни ҳеч ким эсламайди. Аммо шунақа ажойиб мавсумлар ҳам бўлганди. Дарҳақиқат, соҳибнинг дебют мавсуми ўта муваффақиятли ўтди. Аммо у мантиққа зид, ёмон мавсумга айланди.

Нунунинг тайинланишини Лим ўз муваффақияти, деб ҳисоблади. Бош мураббий лавозимига португалиялик мутахассис тайинланганида, бунинг сабабини кўпчилик билмасди. Ишлар юришиб кетгач, Лим ўзини футболнинг барча икир-чикирларидан хабардор бўлган тенгсиз аллома сифатида тасаввур қилганди. Шу тариқа соҳиб ўзи учун тўғридек туюлган мантиққа зид қарорларни қабул қилишни давом эттирди.

Йиллар ўтиши билан таркиб ўзгариш даврига яқинлашди. Спорт директори Руфете, собиқ президент Салво, фахрий футболчи Роберто Айялалар жамоа­ни тарк этишди. Улар ўрнини ҳеч ким танимайдиганлар эгалладилар. Фил Невилл Испанияда ишламаган, «Валенсия» бутунлай нотаниш жамоа эди. Шу мутахассис кутилмаганда Нунунинг ёрдамчисига айланди.

Адерлан Сантос ва Аймен Абденнур каби дебютантлар ҳам ишончни оқлай олмадилар. Собиқ юлдузлар, жумладан, Сантьяго Каньисарес куздаги омадсиз стартдан кейин клубнинг янги йўналишини танқид қилишди. Нунунинг нуфузи пасайиб кетди, декабрь ойида Лим уни истеъфога чиқарди. Унинг ўрнини Филнинг акаси - телебошловчи, ўз вақтида Англия термасида бош мураббий ёрдамчиси бўлган Гари Невилл эгаллади. Лекин Лим уни яхши танирди - бир пайтлар улар «Салфорд Сити» сармояси устида иш юритишганди.

Бироқ англиялик собиқ футболчи ушбу вазифага тайёр эмасди. Буни натижалар тўла-тўкис исботлади: жамоа Испания кубоги доирасида «Барселона»га йирик (0:7) ҳисобда имкониятни бой берди. Хуллас, 16 учрашувдан атиги 3тасини ғалаба билан якунлаган «МЮ»нинг собиқ сардори 4 ойдан кейин истеъфога чиқарилди. Кейин «Валенсия» тизгини Чезаре Пранделли ва Пако Айестаранлар ихтиёрига ўтди.

2017 йил аввалида «кўршапалаклар»ни яна 12-ўрин кутиб турганлиги ойдинлашиб қолди. Соҳиб ишлар чатоқлигини тушунди, мухлислар ҳам асабийлаша бошладилар. Ла Лига раҳбари Хавьер Тебас Питерга «Мальорка» ижрочи директори Матеу Алеманини тавсия этди. Соҳиб рози бўлди. Лекин президент Чанга чиқиш эшиклари кўрсатилганида, унинг ўрнини тажрибасиз мутахассис - Сингапур ҳукумати вакили Анил Мурти билан тўлдиришди.

Алеманига келсак, аввало у Кике Сетьен номзодини бекор қилди - мураббийнинг принципиаллиги унга маъқул бўлмаганди. Марселино Гарсия Торални муносиб вариант деб ҳисоблади. Жамоадаги интизом яхшиланди, Кондогбья, Гуэдеш ва Паулиста таркибга қўшилишди.

2018 йилда жамоа 4-поғонадан жой олиб, ЕЧЛга қайтди. Аммо гуруҳ босқичидан уёғига ўтолмади. Ваҳоланки, Лимнинг кўз ўнгида «МЮ»ни таслим этганди. Қишки танаффусдан кейин жамоа ўйинида ижобий ўзгаришлар юз бериб, у ЕЛ ярим финалига чиқди. Бироқ парвоз узоққа чўзилмади. Ҳаммаси ўз ўрнига тушгандек кўринган паллада Алемани ўз лойиҳасини сақлаб қолишга интилди. Бунинг учун у Сингапурга парвоз қилиб, Лимни Марселинодан воз кечмасликка кўндирмоқчи бўлди. Лекин жамоа ўз ўйинини топиб олганида бизнесмен яна қарорларни фақат ўзи қабул қила бошлади.

Испания кубогининг ҳал қилувчи баҳсида амалдаги чемпион - «Барселона» устидан эришилган ғалаба ўша жамоанинг энг юқори чўққиси бўлди. «Валенсия» охирги 11 йил ичидаги илк совринини қўлга киритди. Таажжубки, соҳиб тарихий ғалабани жамоа билан нишонлашдан кўра «Салфорд» лойиҳасининг яна бир иштирокчиси - Дэвид Бекхэм билан учрашишни афзал кўрди.

Ёзда муаммолар янада кўпайди. Алемани Рафинья ва Денис Суаресни олиб келишга уринди, аммо бунга эришолмади. Марселинонинг ҳаракатлари ҳам самара бермади - Лимга ўйинчининг жароҳатларга мойиллиги ёқмаганди. Мураббий асабларини жиловлай олмади ва трансфер масалаларини спортга яқин кишилар ҳал этиши кераклигини билдирди. Бу мураббийнинг соҳибга билдирган дастлабки эътирози эди. Натижада 3та ўйиндан кейин Лим уни лавозимидан четлатди. Марселино шунчаки жим кетишни истамади ва сўнгги матбуот анжуманида Испания кубоги турнирида ғолиб чиққанлиги учун истеъфога чиқаришганини билдирди.

Клубдаги манбанинг таъкидлашича, Матеу ва Марселино ОАВ билан доимий алоқада бўлишган, улардан бошқа ҳеч ким матбуот вакиллари билан мулоқотга киришмаган. Улар узоқ вақт давомида ўз вазифаларини тўғри бажаришгани, хатоликлар эса соҳибнинг айби эканлигини овоза қилишган.

Табиийки, Марселино ортидан Алемани ҳам клубни тарк этди. Унинг ўрнини «Реал», «Валенсия» ва «Тоттенхэм»нинг собиқ дарвозабони Сесар Санчес эгаллади. Янги бош мураббий ўриндиғидан эса Мендешнинг навбатдаги мижози Альберт Селадес жой олди. Ниманидир ўзгартириш учун у ожизлик қилди ва тез орада истеъфога йўл олди. Манбанинг фикрича, эски анъаналардан воз кечилганлиги натижаларга салбий таъсир этди.

Сўнгги йилларда Лим «Месталья»да жуда кам кўриниш бермоқда. Кўпчиликнинг таъкидлашича, 6 йил ичида у бир марта маш­ғулот базасига ташриф буюрган. «Салфорд»даги шериклари - Бекхэм, ака-ука Невиллар, Райан Гиггз, Ники Баттлар, шунингдек, Жозе Моуриньо ҳамда Криштиа­ну Роналдулар билан тез-тез учрашиб туради. Соҳиб учун ўз клубидан кўра улар муҳимроқ аҳамиятга эгалар.

Ҳа, у шунақа одам: Лим - молиявий брокер. Ўйинчиларнинг олди-сотдиси - даромад олиш имконияти. Бу унга ёқади. Аммо у империя, компания ёки клублар бунёдкори эмас. Кўпчилик мухлислар уни клубни «ўғирлаганликда» айблашади. Бироқ сингапурлик бизнесменнинг ўта мураккаб ишга қўл урганлигига ишонадиганлар ҳам оз эмас. Лимнинг яқин келажакдаги режалари хусусида ҳам фикр билдириш осонмас. Яқинда у янги акциялар хариди учун 127 минг евро сарфлаб, ҳеч қаёққа кетиш нияти йўқлигини исботлади.

«Валенсия» тарихида ҳеч ким Питер Лимчалик сармоя сарфламаган. У ҳеч қачон харажатлардан ўзини четга олмади. Унинг ҳозирча тушунарсиз ҳаракатлари яқин келажакда кутилмаган натижаларни бериши мумкин. Клуб янги иқтисодий воқеликка мослашишга интилмоқда.

Нима ҳам дердик, ҳозирча бор гап шу. Ёздаги шов-шувларни ҳисобга олганда, «Валенсия» янги мавсумни ёмон бошламади. Америкалик ёш иқтидор Юнус Муса ва маҳаллий ёшлар уни қўллаб-қувватлашмоқда. Яқин ўтмишда Лимни қучоқ очиб кутиб олган «Месталья» хизматчиси эса шунчаки оддий мухлис мақомида юришга аҳд қилган бўлса, ажабмас. Воқеалар ривожини қизиқиш билан кузатишда давом этамиз...

Ў.УМАРОВ тайёрлади