Европанинг 12та номдор клуби Суперлига ташкил қилганини маълум қилди. Булар - Италиядан «Милан», «Ювентус», «Интер», Англиядан «Арсенал», «Челси», «Ливерпуль», «Манчестер Сити», «Манчестер Юнайтед» ва «Тоттенхэм», Испаниядан эса «Реал», «Барселона» ва «Атлетико». Аммо мазкур лойиҳа амалга ошмади - Суперлига ўтказилмайди! Аслида нималар бўлди? Демак, эътиборингизни сўнгги ҳафта давомида бутун дунёда шов-шувга сабаб бўлган жараённинг диққатга молик воқеаларига қаратамиз.

Формат ҳақида

Лиганинг биринчи мавсуми бошланишидан аввал юқорида номи қайд этилган жамоалар қаторига яна 3та клуб қўшилиши кутилганди. Умуман олганда, Суперлига баҳсларида Европанинг энг кучли 20 клуби иштирок этиши режалаштирилганди. Лиганинг ҳар бир клуби 350 млн. евродан қўлга киритиши белгиланганди. Турнир формати ҳақида гапирадиган бўлсак, унда 20та жамоа иштирок этиши кўзда тутилганди. 15та клуб асосчи бўлса, 5та жамоа мавсум якунига кўра ўзгариб туриши қайд этилганди. Барча учрашувлар ҳафта ўртасида ўтказилиши, клублар ўз миллий лигаларидаги иштирокларини давом эттираверишлари айтилганди.

Формат билан боғлиқ бошқа тафсилотлар:

- мавсум август ойида бошланади ва икки гуруҳда 10тадан жамоа иштирок этади. Улар икки даврали тизимда ўйнашади;

- ҳар бир гуруҳдан учтадан жамоа чорак финал йўлланмасини тўғридан-тўғри қўлга киритади. Тўртинчи ва бешинчи ўринларни олган жамоалар икки ўйиндан иборат «плей-офф»да иштирок этишади;

- чорак финал ва ярим финалда иккитадан ўйин ўтказилади. Финал эса бир ўйиндан иборат бўлиб, нейтрал майдонда бўлиб ўтади.

- эркаклар турниридан сўнг аёллар мусобақасини ҳам бошлаш режалаштирилган;

- «Реал» раҳбари Флорентино Перес Суперлига президенти бўлди. Жоэль Глэйзер («МЮ») ва Андреа Аньеллилар («Ювентус») эса вице-президент лавозимини бажаришади.

Табиийки, ушбу мусобақага УЕФА ва ФИФА қаршилик қилиб, якунда мақсадига етди. УЕФА Суперлига клублари миллий ва халқаро турнирлардан четлатилишини маълум қилди. Футболчилар эса миллий терма жамоалари сафида иштирок эта олмасликлари мумкинлиги айтилди.

Лига бош ҳомийси вазифаси JP Morgan Chase банкига юклатилди. Мазкур муассаса:

- лига учун 4,6 миллиард фунт стерлинг ажаратадиган бўлди;

- бу маблағларни ТВ трансляциялардан тушадиган даромад орқали қоплашни режалаштирди;

- асосчи клубларга 23 йил муддатга кредит берадиган бўлди.

Шунингдек, стартаплар ва янги лойииҳаларни қўллаш билан шуғулланадиган Key Capital Partners ҳам Суперлигага қизиқиш билдирди. Тўғри, KCPнинг пули кўп эмас. Аммо компания янги ҳомийларни жалб қилиши мумкин. Ушбу компания вакили Анас Лаграри Суперлиганинг бош котиби лавозимини эгаллади. Айтишларича, унинг Флорентино Перес билан муносабатлари жуда яхши экан.

Суперлига ташкилотчилари ТВ ҳуқуқлар борасида Amazon, Facebook, Disney ва Sky компаниялари билан музокаралар ўтказишди. Мазкур келишув амалга ошган тақдирда, Суперлига йилига 4 млрд. евро миқдорида даромад қилиши айтилганди. Бу ЕЧЛнинг ТВ ҳуқуқлардан оладиган даромадидан икки баравар кўп деганидир.

Суперлига клублари бошқа мусобақалардаги клублар ва бошқарув органларига 400 миллион евро тўлашга ваъда беришди. Бу пуллар футбол раҳбарларини ушбу лойиҳага қарши чиқишларига тўсқинлик қилиши мумкин эди. Умуман олганда, ЕЧЛ мусобақада иштирок этмаган клубларга 140 млн. евро беришини билдирди.

Corriere dello Sport нашрининг хабар беришича, DAZN телеҳуқуқлар учун 3,5 миллиард евро тўлашга тайёрлигини билдирган. Тўғри, кўп ўтмай бродкастер бу хабарларни инкор этди.

15та асосчи клубнинг ривожланиш учун 3,1 миллиард фунт (89дан 310 миллионгача) олиши белгиланди. Бу пулларни стадионлар, машғулотлар базалари ёки Covid-19 туфайли кўрилган зарарни қоплаш учун ишлатиш мумкинлиги айтилди.

Шу ўринда таъкидлаш жоиз, «Барселона» учун қарорни олдинги президент қабул қилганди. Хосеп Бартомеу кетиши учун ташкиллаштирилган матбуот анжуманида шундай деганди: «Сизга кутилмаган хабарни айтишим мумкин. Кеча Европа Суперлигасида иштирок этишимиз бўйича берилган таклифни қабул қилдик. Суперлига орқали клуб молиявий аҳволини анча яхшилаб олади».

«Боруссия» (Дортмунд), «Бавария» ва «ПСЖ» клублари ғояни қўллашмади. The Athletic ва The New York Times нашрининг хабар беришича, Германия клублари амалдаги тузилмадан воз кечишни исташмади.

«ПСЖ»га эса қийин бўлди. Биринчидан, парижликлар Суперлигада ўртаҳол клубларнинг ҳам иштирок этишини исташган. Иккинчидан, клуб президенти Носир ал Хелайфи УЕФА директорлар кенгашига киради. Бунинг устига, унга тегишли бўлган beIN Media Group Чемпионлар Лигаси телеҳуқуқлари учун миллионлаб евро пул тўлаган.

Суперлига туфайли «Челси», «Манчестер Сити» ва «Реал» клублари ЕЧЛдан, «Манчестер Юнайтед» ва «Арсенал» клублари Европа Лигасидан чиқариб юборилиши мумкинлиги айтилди. Агар юқоридаги учта жамоа Чемпионлар Лигасидан бадарға қилинса, «ПСЖ» турнир ғолибига айланиши мумкин эди. Шунингдек, уларнинг ўрнига чорак финалнинг бошқа иштирокчилари - «Бавария» ва «Порту» клубларининг ярим финалга йўлланма олишлари мумкинлиги ҳақида ҳам гап-сўзлар урчиди. Умуман олганда, УЕФА ЧЛ ва ЕЛ тақдири бўйича сўнгги қарорни 23 апрель куни бўлиб ўтадиган йиғилишда қабул қиладиган эди. Аммо...

Marca ва AS нашрларининг хабар беришича, Англия, Италия ва Испания футбол федерациялари миллий чемпионатларини тўхтатиш ҳақида ҳам ўйлашган. Ёки Суперлига клуби чемпионликни қўлга киритадиган бўлса, совринни топширмоқчи эмасдилар. Эътиборли томони, барча учта мамлакатда ҳам Суперлига клубининг чемпион бўлиши деярли нақд эди.

Умуман олганда, лигани қўллаётганлардан қарши чиқаётганлар кўпчиликни ташкил қилди. Жумладан, «МЮ»нинг собиқ устози Сэр Алекс Фергюсон ҳам. «Суперлига - бу биз 70 йил давомида ривожлантирган Европа футболидан кетишдир. 1960 йилларда провинциал жамоа аъзоси бўлганман. Кейин «Абердин»ни бошқардим ва бу жамоа билан Кубок эгалари кубогида ғолиб чиқдик. Шотландиянинг ўртамиёна клуби учун бу Эверестни забт этгандек гап эди. «Эвертон» янги стадион қуриш ва ЕЧЛда ўйнаш учун 500 миллионов фунт сарфлаяпти. Фанатлар ушбу турнирни ҳозирги кўринишида ёқтиришади. «МЮ»ни бошқарганимда, Чемпионлар Лигасининг тўртта финалида ўйнаганмиз. Булар ўзгача кечалар эди», - деди Сэр Алекс.

Арсен Венгер эса шундай бўлишини олдиндан билган экан.

2009 йилги цитата: «Балки, 10 йилдан сўнг сизда Европа Лигаси бўлар. Айрим клубларга пул озлик қилиб, Чемпионлар Лигасидан кетиб қолишади».

2018 йилги цитата: «Катта ва кичик клублар ўртасида пулни бўлишиб олиш муаммога айланади. Бундан қочиб қутулишнинг иложи йўқ».

Юрген Клоппнинг 2019 йилги гаплари («Ливерпуль» ҳам Суперлига қўшилганлар рўйхатида бор эди): «Умид қиламанки, бу Суперлига ҳеч қачон бўлмайди. Чемпионлар Лигаси ва Европа Лигаси яхши маҳсулотга айланди. Мен учун ЕЧЛ - бу Суперлига. Мазкур мусобақада ҳеч қачон битта рақибга қарши ҳар доим ўйнамайсиз. Нима учун «Ливерпуль» «Реал»га қарши қаторасига 10 йил ўйнайдиган тизимни ташкил қилишимиз керак? Буни ҳар йили кўришни ким истайди?»

Собиқ футболчилар ҳам бу турнирга қарши чиқишди.

Бакари Санья («Арсенал», «Манчестер Сити»): «Ўйлайманки, энди умуман футбол кўрмайман. Чунки мен биладиган футбол энди футбол эмас».

Жейми Каррагер («Ливерпуль»): «Бу қандай шармандалик, «Ливерпуль». Клубда бизгача бўлган барча инсонлар ҳақида ўйланг. Энди улар ҳам шарманда бўлишди».

Рио Фердинанд («МЮ»): «Афсусдаман. «МЮ»ни севаман, клубга мухлислик қиламан. Лекин четдан туриб буни қўллай олмайман. Худбин жамоалар гуруҳини тузиш шарт эмас. Бу ўйин барча клубларга рақобатлашиш учун замин яратади. Бу клублар пулдан бошқа нима ҳақида ўйлайди? Ҳеч қачон лигани тарк этмайдиган 15та клуб борми? Шунинг ўзиёқ зерикарли».

Ҳаттоки, Суперлиганинг тузилиши давлат раҳбарлари томонидан ҳам танқид остига олинди.

Эммануэль Макрон (Франция президенти): «Франция ҳукумати мамлакатдаги федерациялар, лигалар, клублар, УЕФА ва ФИФАни қўллаб-қувватлайди».

Борис Жонсон (Буюк Британия бош вазири): «Суперлиганинг тузилиши футболга жиддий зарар келтиради. Биз футбол раҳбарларини қўллаб-қувватлаймиз. Бу ғоя миллий чемпионатларнинг юрагига берилган зарбадир.

Лигани ташкил қилишда иштирок этган клублар биринчи ўринда кейинчалик нима қилмоқчиликлари борасида фанатларга ва футбол аҳлига тушунтириш беришлари керак».

Маргаритис Схинас (Еврокомиссия раиси ўринбосари): «Биз спортнинг европача моделини сақлаб қолишимиз керак. Бой ва таъсирга эга клубларга вазиятни бериб қўймаслик лозим. Миллий чемпионатлар, юқори дивизионга чиқиш, тушиб кетиш - бу футболнинг асосий бўлагидир».

Шу ўринда айтиш жоиз, «Манчестер Сити» ва «Челси» клублари Суперлига тузилишида асосий ролларда бўлишмаган. Бу ҳақда The Telegraph нашри хабар тарқатди. «Челси» ва «Сити»га Суперлига ташкил этилишидан бир мунча олдин таклиф беришган. Улар «ҳа» ёки «йўқ» деб жавоб беришлари лозим бўлган.

«Реал» президенти ва Суперлига раиси Флорентино Перес янги лойиҳа борасида гапириб ўтди:

- Сизга турнир бераётган пулдан бошқа даромад қолмаса, катта ўйинларни кўпайтириш ҳақида ўйлаб қоласиз. Суперлига бизга пандемия туфайли кўрган зиёнларимизни қоплашга ёрдам беради. Биз катта ўйинларни ташкил қилиб, кўпроқ ишлаш имкониятини қидиришимиз керак. Ҳеч қандай фитна бўлмади. Италия, Англия ва Испаниянинг йирик клублари вазиятдан чиқиб кетиш учун йўл қидиришди, холос. Фақатгина «Реал»нинг ўзи жорий мавсумда 400 миллион евро миқдорида зарар кўрди. Ҳаётимиз ривожлангани сингари, футбол ҳам ривожланиши керак. У ҳам ҳаётнинг ҳозирги реаллигига мослашиши лозим. Бу ерда кўп гапирмоқчи эмасману, лекин футболга бўлган қизиқиш пасайишни бошлаган. Аудитория камаймоқда, айрим ҳуқуқлар ҳам қулашда давом этмоқда. Футбол - спортнинг бутунжаҳон туридир. Телевидение ўзгариши керак. Нима учун 16дан 24 ёшгача бўлган одамларнинг футболга илгаригидек қизиқмаётганини таҳлил қилиб кўриш керак. Бошқа платформалар туфайли айрим ўйинларгина катта қизиқишга сабаб бўлмоқда. Ниманидир ўзгартириш керак.

Ўтган асрнинг 50-йилларида ҳам шундай бўлган. УЕФА ФИФА билан биргаликда Сантьяго Бернабеу ва Чемпионлар кубогига қарши чиққан. Ўшанда у эътиборни қозонганми? Кучли клубларга ўйнаш учун имкон беринг. Биз буни футбол учун қиляпмиз. Ҳамма пул тўлайди. Пул ҳамма учун. Масалан, юқоридаги клуб ишлаб топса, қуйидаги жамоадан футболчи сотиб олади. Қарабсизки, ҳамма бир-бирига ёрдам беради. «Севилья» ҳам Суперлигада ўйнаши мумкин. Бешта жамоа спорт принциплари бўйича чиқади. Бу очиқ турнир, ёпиқ эмас. Биз спорт принципларига ишонамиз.

УЕФА ҳам бизни қўллаши керак. Биз янада кўп ишлаб топсак, бу ҳам футболнинг ривожи учун. Тезроқ бошлашни истаймиз. Барчасини ФИФА ва УЕФА билан муҳокама қилмоқчимиз. УЕФА Чемпионлар Лигасининг янги форматида иш олиб борди. Айбга буюрмайсизу, нималигини тушунмадим. Биз футболни қутқармоқчимиз. Футболни қутқариш ҳаммани қутқариш деганидир. Умид қиламизки, кейинги 20 йил тинч ўтади. Ҳеч ким 200 миллионлаб евро йўқотмайди. Биз ишламай қўйган моделни ўзгартирмоқчимиз. Ҳеч ким янги моделни тушунмайди. УЕФАнинг бу формати 2024 йилда клубларни ўлдиради. Клублар ҳозирданоқ миллионлаб йўқотишди. Суперлига клублари футболчилари Евро-2020 ва жаҳон чемпионатларидан четлатилмайди. Бунга кафолат бераман. Улар бунга 100 фоиз ишонишлари мумкин. Шунингдек, Суперлига клублари миллий чемпионатлардан ҳам четлатилишмайди.

Буни қарангки, «Қироллик клуби» ва янги ташкил этилиши режалаштирилган турнир президентининг ўйлаганлари якунда саробга айланди. Суперлига ўтказилмайдиган бўлди. Футбол жамоатчилиги томонидан билдирилган эътирозлар самара келтирди, чоғи, янги турнирда иштирок этиши кутилган аста-секин лойиҳани тарк эта бошлашди.

Кўп ўтмай, Суперлигани қўллаб-қувватлаган клублар раҳбарлари ўз лавозимларини тарк этишаётгани ҳақида хабарлар кўпайди. Дастлаб Эд Вудворд («МЮ»), кейин эса Андреа Аньелли («Ювентус») кетишни хоҳлаб қолишди. Ҳаттоки, УЕФА лойиҳанинг бош асосчиси - Флорентино Переснинг кетишини талаб қилгани айтилди.

Шу тариқа, қисқа муддат давом этган Суперлига талвасаси жамоатчиликнинг кучли босимига дош беролмади.

ЖАЪФАРАЛИ тайёрлади