Европа Суперлигаси ғояси ёппасига салбий кайфиятда қарши олинганига қарамасдан, айрим идеологларнинг инқилобий чанқоқлиги ҳамон босилмаган кўринади. Кўпчилик томонидан «ваъдабоз»га чиқариб қўйилган АПЛ топ-клублари олтилиги («Манчестер Сити», «МЮ», «Челси», «Ливерпуль», «Арсенал», «Тоттенхэм») Перес ва Аньелли ғояларининг омадсизлигидан кейин ўз эътиборини кўлами ихчамроқ, лекин жиддий баҳсларга олиб келиши мумкин бўлган ислоҳотга қаратмоқда.

Британиянинг The Sun таблоиди яқин келажакда АПЛдаги иштирокчилар сони 20тадан 18тага қисқариши ва Шотландиянинг «Селтик» ҳамда «Рейнжерс» клублари элитадан жой олишлари ҳақида хабар бергач, туманли ўлкада футбол ислоҳотлари давом этаётгани маълум бўлди. Ҳозирча аниғи шуки, худди Европа Суперлигаси лойиҳаси каби, бу ғояни ҳам АПЛнинг 20 аъзосидан камида 14таси маъқуллаши лозим.

Мутасаддилар олдида барча клублар билан Шотландиянинг етакчи жамоалари - «Абердин» ва «Хиберниан»ларга тааллуқли бўлган ўта мураккаб муҳокамалар кутиб турибди. «Селтик» ва «Рейнжерс»нинг миллий чемпионатдан чиқиб кетиши кутилмаган натижалар - Шотландия Премьершипига бўлган қизиқишнинг пасайиши ёки аксинча, икки «монстр»нинг АПЛга ўтиб кетиши қолган жамоалар ўртасидаги рақобатнинг кучайишига олиб келиши ҳам мумкин. У ҳолда шотланд клублари нафақат ЕЛ саралаши, балки ЕЧЛда ҳам иштирок этиш ҳуқуқига эга бўлишса, ажабмас. Саволлар кўп, уларнинг энг муҳимларига жавоб топишга уриниб кўрамиз...

«Британия Суперлигаси» қай тарзда фаолият юритади?

АПЛнинг амалдаги форматини ислоҳ қилиш истагида юрганлар ҳозир икки хил вариантни кўриб чиқишмоқда. Биринчиси, қатнашчилар сонини 22тага етказиш, иккинчиси - аксинча, 18тага қисқартириш, икки ўринни «Селтик» ва «Рейнжерс»га бериш.

Бу вариантга розилик билдириш АПЛ йўлланмаларининг доимий даъвогари бўлган Чемпионшип вакилларига осон бўлмаслиги аниқ. Бу уларни элитадаги иштироклари учун ҳомийлар ва ТВ ҳуқуқларидан келадиган мўмай даромадлардан маҳрум этади.

Бундан ташқари, худди Европа Суперлигаси каби, Британия Суперлигасида ҳам ислоҳотчилар режалари спорт принципларига мос келмайди. Жумладан, «Селтик» ва «Рейнжерс»нинг АПЛ йўлланмаларига тўғридан-тўғри, қуйи дивизионлардаги ўйинларсиз эга бўлишлари. Чунки Англия ва Уэльс клублари қуйи лигалардаги машаққатли курашлар эвазига элитага йўл оладилар. Бу ўзгаришларни ўта қисқа вақт ичида амалга ошириш учун Чемпионшип вакилларига иложи борича озроқ ўрин ажратиш, элитани тарк этадиган жамоалар сонини эса ошириш талаб этилади. Англия учун бу янгилик эмас. 1995 йилда АПЛ аъзоларининг сони 22тадан 20тага туширилганида, Чемпионшипдан фақат «Мидлсбро» ва «Болтон» элитага чиқишган, қарама-қарши йўналишда эса бирданига 4 жамоа - «Кристал Пэлас», «Норвич», «Лестер» ва «Ипсвич» йўл олишганди.

Мазкур вариант турнир жадвалининг иккинчи ярмида бораётган ёки кейинги мавсумларда тушиб қолиши мумкин бўлган жамоаларни хурсанд қилмаслиги аниқ. Бироқ Британия Суперлигаси тақдирига фаолият юритиш битилган бўлса, ундаги рақобат сезиларли даражада ортади ва чемпионатнинг барча иштирокчиларига бирдек фойдали бўлади.

Табиийки, «Селтик» ва «Рейнжерс»нинг АПЛга ўтишини Европа Суперлигасини шакллантира олмаган топ-клублар қўллаб-қувватлайдилар. Премьер-лиганинг янада кучли ва рақобатбардош турнир даражасига кўтарилиши сармоядор ҳомийларни жалб этишни осонлаштиради, ТВ ҳуқуқларининг баҳоси эса ҳар қандай инқирозларни писанд қилмаган ҳолда ошиб бораверади. Иккинчи томондан, ўртамиёна жамоалар учун бу ўзгариш манфаатли эмас. Шу боис, бизни олдинда бу баҳсда ким ғолиб чиқади, деган ажойиб интрига кутмоқда.

Нима учун бу жараёнҳозир ўтмоқда?

«Селтик» ва «Рейнжерс»ни АПЛга жалб этиш ғояси анчадан бери муҳокама қилинмоқда, янгилик эмас. Маҳаллий чемпионатдаги доимий гегемонликдан Шотландия грандлари ҳам зерикишган. Ахир ортда қолган мавсумларнинг 85 фоизи шу икки жамоанинг зафари билан ниҳоясига етган. 1985 йилдан бери бирорта бошқа клуб шоҳсупага кўтарила олмаяпти. Охирги марта Алекс Фергюсоннинг «Абердин»и зафар қучганди.

Британия Суперлигаси ғоясининг фаоллашувига бошқа минтақалардаги клублар ўртасидаги мусобақаларни ФИФА томонидан маъқуллангани сабаб бўлди.

Бу даъватга Европада биринчи бўлиб Бельгия ва Нидерландия жавоб берди. Улар анчадан бери қўшма чемпионатни жорий этиш борасида изланмоқдалар.

Европа Суперлигасига тўғаноқ бўлган асосий муаммо - ғоянинг УЕФА ва ФИФА томонидан маъқулланмаганлиги. Британия Суперлигасининг бу борада ортиқча қийинчиликларга дуч келмаслиги тахмин қилинмоқда. Чунки «Селтик» ҳамда «Рейнжерс»нинг АПЛ сафига ўтишини Британия ҳукумати қўллаб-қувватлашига шубҳа йўқ. Туманли ўлканинг профессионал футболи эса бу ўзгаришдан зарар кўрмайди. Аксинча, унинг мамлакат ташқарисидаги нуфузи янада ортади.

Британиялик мутахассислар томонидан муҳокама қилинаётган ўзгариш қайсидир маънода ўтган йилнинг кузида «Ливерпуль» кўмагида «МЮ» томонидан олға сурилган Project Big Picture лойиҳасини эслатади. Ислоҳот биринчи галда АПЛнинг топ-клублари учун манфаатли, ички мусобақанинг иқтисодий салоҳиятини оширади. Унинг маркетинг соҳасига таъсири ҳам сезиларли - Англия суперкубоги ва Лига кубоги мусобақалари бекор қилиниши эвазига тақвим тиғизлигига барҳам берилади.

Шотландия клубларининг ислоҳотларга муносабати ҳозирча аниқ эмас. «Селтик» ва «Рейнжерс» нафақат Премьершип, балки кубок беллашувларида ҳам иштирок этишмайди. Грандларсиз кубок баҳслари кўча жамоалари мусобақаси мақомига тушиб қолади.

Лекин бошқа томондан, АПЛ аъзосига айланиш - бу икки жамоа учун «олтин имконият». Англияда шотланд грандлари молиявий имкониятларини яхшилаб олишади, улар ўртасидаги дерби ҳам АПЛ савиясида ўзгача жилога эга бўлади.

Шотландиянинг бошқа клублари «Селтик» ва «Рейнжерс»нинг АПЛга йўл олишларига монелик қилмасликларига умид қиламиз. Боиси, бу икки жамоа аллақачон Премьершип савиясидан олислаб кетишган. Балки ушбу грандлар янада кучлироқ рақобат шароитида янада шиддатлироқ парвозни амалга оширишар.

Тўғри, АПЛни Британия Суперлигасига айлантириш Европа Суперлигаси лойиҳаси омадсизликка юз тутган паллада анчайин мураккаб юмушдек туюлиши мумкин. Эҳтимол, АПЛнинг етакчи олтилиги «Селтик» ва «Рейнжерс»га эмас, «Реал», «Барселона», «Ювентус», «Интер» ва «Милан» сари юзланиб, хатога йўл қўйишгандир. Чунки бутун Европа тизимини ўзгартиришдан кўра, бир мамлакат доирасида ислоҳотни амалга ошириш анча осон.

МУҲАММАДСОДИҚ