Қайднома

Қидирув

Можаро: Муаммо номи - «плюсваленца»

Можаро: Муаммо номи - «плюсваленца»

  13.12.2021 04:00
  0
  201
Можаро: Муаммо номи - «плюсваленца»

Италия футболи яна молиявий можаролар гирдобига тушиб қолди. «Ювентус»га нисбатан мамлакат прокуратураси жиноий иш қўзғади. Шунингдек, «А» сериянинг бир қатор бош-қа жамоалари фаолияти бўйича ҳам шубҳа юзага келди. Бунга узоқ вақт давомида Италия футболи учун одатий бўлиб келган, бироқ ҳозир молиявий фэйр-плей қоидасини четлаб ўтиш воситасига айланган «плюсваленца» сабаб бўлди.

Яна қанақа  «плюсваленца»?

Мазкур иборани тушунтириш учун Forbes журналининг инглиз сайти изоҳидан фойдаланамиз: «Плюсваленца» - итальянча атама бўлиб, акция, облигация ва кўчмас мулк каби активлар сотувида сармоянинг ўсишини англатади. Одатда, ундан активнинг сотув баҳоси билан таннархи ўртасидаги фарқни ифодалашда фойдаланилади».

«Плюсваленца»нинг футболдаги қўлланилиши қуйидагича: дейлик, қайсидир клуб футболчини 60 млн. еврога харид қилди ва 3 йиллик шартнома имзолади. 60 млн.ли умумий баланс қиймати ҳар йили 20 млн.га камайиб боради. Яъни, 1 йилдан кейин 40 млн., 2 йилдан кейин 20 млн. ва 3 йилдан кейин 0га тушади, футболчи эркин агентга айланади. Бундай вазиятда футболчининг қайтадан сотилишига эътибор қаратиш лозим. 60 млн.га харид қилинган футболчи 2 йилдан кейин 25 млн.га сотилса, «плюсваленца» қуйидагича аниқланади: 25-20Қ5. Яъни, 5 млн. евро - «плюсваленца».

Агар қайта сотув пайтида футболчининг баланс қиймати сотилаётган баҳосидан юқори бўлса, «плюсваленца» салбий кўриниш олади. Яна 60 млн.га харид қилиниб, 3 йилга шартнома имзолаган футболчини мисол тариқасида кўриб чиқайлик. 2 йилдан кейин клуб уни 15 млн.га сотиб юборса, «плюсваленца» -5 млн. бўлади (15-20қ-5).


Тергов ишларига сабаб нима?

Клублар капитални сохта кўпайтириш билан шуғулланмоқдалар. Яъни, аксарият ўйинчиларни асосланмаган қиммат баҳоларда харид қилиб, кейинчалик шунга яқин баҳоларда сотиб юборадилар. Шу тариқа молиявий ҳисоботда капиталнинг сунъий ўсиши юзага келади ва улар МФП қоидаларини четлаб ўтадилар. Юқоридаги жараён шубҳали айирбошлашларга ҳам тааллуқли. Ўзаро футболчи алмашишга қарор қилган клублар уларга бир хил нарх қўядилар. Кўпинча футболчининг ўша пайтдаги баҳоси баланс қийматидан юқори бўлади. шу йўл билан клублар футболчига белгиланган нархдан келишув давридаги баланс баҳосини айириб, «плюсваленца»га эга бўлишади. Натижада, томонлар маблағ сарфламаган ҳолда даромадга эришадилар.


Нега «Ювентус»га  ёпишиб олишди?

«Ювентус» сюжети шу қадар қизиқарлики, у билан жамоатчилик ва биржа ишлари бўйича фаолият юритадиган Италиянинг расмий давлат органи - CONSOB шуғулланмоқда. Маҳкама қимматли қоғозлар бозорини назорат қилади. Forbes маълумотига биноан, CONSOB «А» серия вакилларининг 2019-2021 йиллар оралиғидаги 62та келишувини ўрганмоқда. Уларнинг 42таси «Ювентус» иштирокида амалга оширилган.

Шунингдек, истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилувчи CODACONS нотижорат ташкилоти ҳам «Ювентус» ишини кўриб чиқмоқда. Бу ташкилот ҳам Турин грандига жиддий санкциялар қўллашга етарли бўладиган далилларни қидирмоқда.


Клуб иштирокидаги айрим шубҳали келишувлар қуйидагича:

*** Миралем Пьяничнинг «Барселона» вакили Артурга алмаштирилиши. 2020 йилдаги ўша келишув чоғида Пьянич 60, Артур эса 72 млн.га баҳоланганди. Айни палладан Пьяничнинг баланс қиймати 6,4 млн.га тенг эди. «Юве» йўқ жойдан 53,6 млн.ли «плюсваленца»га эга бўлди. Шу йилнинг январида «Юве» «Женоа»дан 18 млн.га шартнома муддати тугашига ярим йил қолган Николо Ровеллани харид қилди ва бирданига 1,5 йиллик муддатга ижарага жўнатди. Айнан шу маблағ эвазига (10+8) Маноло Портанова билан Элиа Петрелли «Женоа»га йўл олишди.

*** Марли Акени «Марсел»лик Франко Тонжага алмаштирилиши. Таажжубки, бозор баҳоси 2,5 млн. бўлган футболчи учун «Юве» 8 млн. «плюсваленца» олди.

*** Роналдунинг локдаун давридаги маоши. Лекин Криштиану терговда эмас. Италия прокуратураси уни сўроқ қилади.

*** «Юве» таркибида умуман майдонга тушмаган бир нечта ёш ўйинчиларнинг ёзда жамоани тарк этишлари клуб ғазнасига 29,8 млн. «плюсваленца» келтирди.

Сохта «плюсваленцалар» ёрдамида «Юве» бюджетдаги улкан камомадларни қопламоқда. Клуб ҳисоботига таянган Fanpage.it шундай ёзди: 3 йил ичидаги шубҳали келишувлар бўлмаганида, «Ювентус» 620 млн. евроли камомадга кириб қоларди. Лекин сохта «плюсваленца» клуб капитали 282 млн.га кўпайишини таъминлади.

Молиявий зарарларини «Ювентус» қуйидагича яширганди:

2019 йил: 171 млн. евро ўрнига 39 млн. олди.

2020 йил: 202 млн. евро ўрнига 89 млн. олди.

2021 йил: 240 млн. евро ўрнига 209 млн. олди.

Телефон мулоқотлари ёзувларини эшитиш орқали «Ювентус» раҳбарияти, жумладан, президент Андреа Аньелли, вице-президент Павел Недвед шубҳа остига олиндилар. Ҳозир «Тоттенхэм»да ишлаётган собиқ спорт директори Фабио Паратичи ҳам суриштирув жараёнига жалб этилди.

«Ювентус»даги ҳолат нисбатан хавфлироқ. Нега?

Ҳаммаси жуда оддий. «Ювентус» билан кўп ташкилотлар шуғулланмоқда:

1. Юқорида зикр этилган CONSOB

2. Юқорида зикр этилган CODACONS

3. Пьемонт прокуратураси ва Guardia di Finanza

Бу ўта жиддий, чунки прокуратурани айнан улкан зарарни қоплаш усули қизиқтириб қолган. Бундан ташқари, клублар келишувларидаги «плюсваленца»ларга оид ишнинг прокуратурага оширилиши Италиядаги ягона ҳодиса.

4. Италия футбол федерацияси. У суриштирув жараёнида иштирок этади.

Иш жараёни ниҳоясига етгач, «Ювентус»га турли жазо чоралари қўлланиши мумкин: пул жаримаси, очколардан маҳрум этиш, қандайдир трансфер тақиқлари. Бироқ CODACONS клубни молиявий найранглар ҳисобига ғалабаларга эришганликда айбламоқда. Агар ташкилот буни исботлай олса, ФФ олдига «Ювентус»ни «В» серияга ўтказиш ва совринлардан маҳрум этиш талабини қўйиши мумкин. Ташкилот билан ҳамкорлик қилаётган Италия Олимпия қўмитаси президенти Марко Донцелли шундай деди: «Индивидуал санкциялардан ташқари, клуб жазодан озод этилмайди. Шу сабабли минглаб мухлисларнинг ҳаққи-ҳурмати юзасидан «Ювентус»нинг қуйи лигага ўтказилиши ва ноқонуний операциялар даврида қўлга киритган совринларини бекор қилинишини монополияга қарши кураш қўмитаси ва Федерал прокуратурадан талаб қиламиз».


Бошқаларда ҳолат  қандай?

Ҳозирча, шунчаки расмиятчилик мақомида. Шубҳа остидаги айрим келишувлар бор, албатта. Лекин уларнинг ҳеч қайсиси қоидани «Ювентус» даражасида бузган эмас. Шундай келишувларга мисоллар:

«Интер». Ионуц Раду 2019 йилнинг 1 июлида «Интер»дан «Женоа»га 8 млн. евро эвазига ўтганди. 11 кундан ке-йин 10,6 млн. еврога ортга қайтган. Андреа Пинамонти эса 2020 йилнинг сентябрида 19,5 млн.га «Женоа»га ўтиб, ортга 1,5 млн.га қимматлашган ҳолда қайтган.

«Наполи»: 2020 йилда Виктор Осимхен расман 71 млн. евроли нарх билан ўтган. Бироқ амалда «Наполи» 15 млн. ўрнига Орестис Карнезис ва 3 нафар ёш футболчилар - Чиро Палмери, Луижи Лигуори ва Клаудио Манцини «Лилл»га берган. Аслида Карнезис ва 3 нафар шерикларининг умумий қиймати 15 млн.дан анча кам бўлган. Ҳозирча бу клублар билан прокуратура шуғуллангани йўқ.

С.РАҲМОНОВ тайёрлади


Манба: interfutbol.uz


InterFutbol.uz нинг Telegram даги саҳифасига уланинг – энг сўнгги янгиликлар, қизиқарли блоглар ва таҳлилий материаллар энди бир тўпламда.

Оммабоп мақолалар

Хабарингиз борми

Чемпионатлар

тўлиқ жадвал »
  • Миллий терма жамоанинг янги бош мураббийи Сречко Катанецнинг Ўзбекистондаги келажагига қандай баҳо берасиз?


«ИнтерФУТБОЛ» газетасининг расмий сайти.
Гувоҳнома № 0149. Берилган санаси: 25.06.2008 Муассис: «ИНТЕРФУТБОЛМЕДИА» МЧЖ.
Бош муҳаррир: Аҳадхон АБДУҲАМИТОВ.
Таҳририят манзили: 160400, Косонсой шаҳри,Чорбоғ кўчаси, 17-уй.
Электрон манзил: info@interfutbol.uz