ФИФА томонидан эълон қилинган навбатдаги рейтингга осиёлик профессионал мутахассислар муносабат билдириб, бугунги кунда ОФКда кузатилаётган вазиятни тақдим этишди. Ўз навбатида, доимий манба «Ғарб» ва «Шарқ» минтақаларидаги ҳолатга ойдинлик киритди.

Ўзбекистон термаси жойлашган ғарбий минтақада вазият қизиқ тус олган: чунки бизнинг жадвалдан шарқдагиларга нисбатан кўпроқ мамлакатлар жой эгаллашди. Шу боис баллар, позициялар ва коэффициентларни қайтадан ҳисоблаб чиқишга тўғри келди. Ҳозирча аниқ деталларга тўхталмай, фақат «сариқ қитъа»нинг турли минтақаларидаги ҳолатни акс эттирувчи иккита жадвални эътиборингизга ҳавола этамиз.

1. Бироз хотиржаммиз

Кўриб турибсизки, биздан кейинги ўринларни эгаллаб турган Ироқ ва Қувайт кейинги бир-икки мавсумда бизга етиб олишолмайди. Чунки улар клублар ўртасидаги турнирларда қатнашишмайди, фақат терма билан бундай вазифани уддалаш эса... Буни уддалаш нафақат қийин, балки иложсиз ҳамдир. Агар бу ўринда Германия термаси бўлганида, қандайдир илинж бўларди. Аммо олмонлар қаёқда-ю, ОФКнинг замонавий «ертўла»си қаёқда? Хуллас, ихтиёримиздаги 1Қ2 квотаси учун хавотирланишга ўрин йўқ.

2. Бу ёғига нима бўлади?

Эрон билан ўртамиздаги фарқ деярли 13 очкони ташкил этмоқда; аниқроқ айтганда, 12,59 очко. Ушбу кўрсаткични 13га, ўз навбатида, уни 15га тенглаштириш даркор - яъни ОЧЛ ёки терма жамоанинг бешта ғалабаси шунча очко келтиради.

Майли, яхши ният қилайлик-да, март ойидаёқ шу 15 очкони тўплашга умид боғлаймиз. Аммо эронликларнинг 2}2 позициясини бизга топширишга шошмаётганларини унутмаслик керак. Улар ҳам ўзларига тегишли очколарни тўплашади, катта эҳтимол билан биздан камроқ бўлмаган натижага эришишади... Мазкур ҳолатда уларни қувиб етишнинг ягона йўли бор.

3. Ўзаро баҳслар

Ҳа, Эрон термаси ва клубларига қарши кечадиган ўйинларда ғалаба қозонишимиз шарт. Бу ҳолатда гап «плей-офф» босқичига чиқиш ёки ЖЧ-2018 саралашидаги жой ҳақида бормаяпти. Ўзаро рақобатда устунлик қилишимиз даркор. Майли, улар ҳам ўз учрашувларида ғалаба қозонишаверсин, биз ҳам фақат ижобий натижага эришаверайлик... Аммо олдинда клубларимизни ОЧЛ гуруҳ босқичида форсларга қарши тўртта баҳс кутиб турибди. Бундан ташқари, термамиз мундиал саралаши доирасида Эрон жамоаси билан битта ўйин ўтказиши лозим. Яъни бешта беллашув (ўзаро қарама-қаршилик Чемпионлар Лигаси «плей-офф»ида давом этиши ҳам мумкин, аммо бу ҳозирча фараз, холос). Хулоса ўз-ўзидан келиб чиқмоқда: эронликларни ҳам сафарда, ҳам ўз майдонимизда енгишимиз лозим. Бундан ташқари, уларнинг бошқа ўйинларда очко йўқотишларини кутамиз. Яъни ўзимиз ҳам барча рақибларни енгишга мажбурмиз.

Кўриниб турибдики, «Ғарб» минтақасидаги ҳолат биз учун чиқиб бўлмас ботқоқлик эмас: миллий термамиз ва клубларимиз ғалаба қозонишса, юқорига кўтарилишимиз мумкин. Энг асосийси, Эрон жамоаларини мағлубиятга учратишимиз шарт. Шу боис, «Локомотив» ва «Бунёдкор»нинг мос равишда «Истиқлол» ҳамда «Зоб-Оҳан»га қарши баҳсларда фақат 6 очко тўплашларига тилакдошмиз. Қолаверса, миллий термамиз ҳам сафарда Тошкентдаги мағлубият учун реванш олиши керак.

Дахлсиз квартет

«Шарқ» минтақасини кузатиб борувчи мухлислар суюкли жамоаларининг келажакдаги натижаларига ўзлари баҳо беришлари мумкин. Биз шунчаки, икки оғиз гапирамиз, холос.

Жанубий кореяликларнинг яқин таъқибчиларини сезиларли фарқ билан ортда қолдиришганини сезиш қийин эмас. Демак, 3}1 квотаси учун баҳс, асосан, 2-4-ўринларни эгаллаб турганлар ўртасида кечади. Қолган тўрт жамоа эса ОЧЛ-2019 гуруҳ босқичига тўғридан-тўғри чиқиш имконини берувчи йўлланма ҳамда }1 ва }2 ўринлари учун курашишади. Кўринг, Гонконг ва Таиланд рақобатига Малайзия ҳамда Вьетнамнинг қанчалик аралашиши мумкинлигига ўзингиз баҳо беринг (янада қуйироққа қараш бефойда, агар статистиканинг ашаддий ихлосманди бўлмасангиз, албатта). Сўнгра натижаларни термалар кўрсаткичлари билан қўшиб, башорат қилинг ва ушбу минтақанинг ким учун қизиқроқ эканига ойдинлик киритинг.

ФИФА рейтинги ҳақида қизиқарли фактлар

- Айни пайт ФИФА рейтингида деярли 25 йил мобайнида биринчи ўринга кўтарилган атиги саккизинчи жамоа - Аргентина термаси етакчилик қилмоқда. Шунингдек, Бразилия, Германия, Франция, Испания, Италия, Бельгия ва Голландия ҳам энг юқори поғонани эгаллашга улгуришган.

- ФИФА рейтинги бир ойда бир марта, анъанага мувофиқ, пайшанба куни эълон қилинади.

- Ҳар бир ўйин учун 0дан 2400 баллгача тўплаш мумкин.

- Бир ўйинда тўпланган ноли йўқ минимал очко - 42.5га тенг. 150-ўриндан пастда жойлашган рақибга қарши баҳсда дурангга эришган жамоа худди шунча баллга эга бўлади. Бу ҳолат шартли равишда рейтинги 0.85га тенг минтақаларга тааллуқли (Европа ва Жанубий Америкадан ташқари).

- ЖЧ-2014да ўша пайтдаги ФИФА рейтинги етакчиси Испания термаси устидан қозонилган ғалаба Голландия ва Чили термаларига максимал очко - 2400дан келтирганди.

Дмитрий ПОПОВ

ФИФА рейтингида очколар қандай ҳисобланади?

1. 4 йил - шунча муддат мобайнида рейтинг ҳар бир миллий жамоа натижаларини ҳисобга олади.

2. Якуний очколар. Улар қуйидаги схемага кўра тақсимланади: асосий ва қўшимча вақтдаги ғалаба учун - 3 очко; пенальтилар сериясидаги ғалаба учун - 2 очко; пенальтилар сериясидаги мағлубият учун - 1 очко; дурангга - 1 очко; мағлубият учун - 0 очко.

3. Рақиб кучи коэффициенти. Кучли рақибларга қарши баҳсларда тўпланган очколар юқорироқ баҳоланиши мантиқан тўғри. Мисол учун, рейтингнинг амалдаги етакчисини мағлубиятга учратган жамоа 200 баллга лойиқ кўрилади. 2дан 150-ўрингача бўлган жамоаларга қарши баҳслардаги бонуслар қуйидагича тақсимланади: рақиб жойлашган поғонага қараб 200 балл кўрсаткичи камайиб бораверади. 150-ўриндан қуйироқда жойлашганлар эса бу ҳолатда ўз ҳисобларига 50 балл ёзиб қўйишади.

4. Ўйин муҳимлиги коэффициенти. ФИФА ҳар бир учрашувни тўртта тоифага бўлиб, ҳар бирига коэффициент белгилайди. Ўтказилган баҳслардаги умумий очколар эса ушбу коэффициентга кўпайтирилади. 1 - ўртоқлик ўйинлари, 2.5 - жаҳон чемпионати ёки қитъа биринчилигидаги ўйин; 3 - қитъа чемпионати ва Конфедерациялар кубоги финал босқичидаги ўйин; 4 - жаҳон чемпионати финал босқичи.

5. Минтақавий коэффициент. Футбол даражаси турфа бўлгани важидан турли конфедерацияларда коэффициентлар минтақалар бўйича қўлланади. Айни пайт у мана бундай кўриниш олган: Европа - 0.99; Жанубий Америка - 1.0; Шимолий ва Марказий Америка, Африка, Осиё ва Океания - 0.85. Мабодо турли коэффициентга эга конфедерациялар вакиллари ўзаро тўқнаш келишса, ушбу ўйин ўртача арифметик коэффициент бўйича ҳисобланади.

6. Эски коэффициент. Юқорида таъкидланганидек, сўнгги тўрт йилдаги натижалар инобатга олинади, аммо улар тенг қийматли эмас, чунки асосий урғу жамоанинг янги кўрсаткичларига берилади. Сўнгги 12 ойдаги ўйинлар - 1.0; икки йил аввалги - 0.5; уч йил аввалги - 0.3; тўрт йил аввалги - 0.2.

7. Рейтингнинг якуний рақамларига эга бўлиш учун белгиланган ҳар бир даврда қайд этилган ўртача кўрсаткич ҳисобланади, уни тегишли коэффициентга кўпайтириб, натижаларнинг барчаси тўпланади.

Намуна. Евро-2016 доирасидаги Англияга қарши баҳс Россия термасининг ўтган йилдаги энг самарали ўйини бўлди. Василий Березуцкийнинг мағлубиятдан қутқарувчи голи русларга яхшигина очко келтирди. Келинг, ҳисоблаб чиқамиз: дуранг учун 1 очко (бу ўйин Европа чемпионати финал босқичида ўтказилгани учун 3.0 коэффициентга эга бўлади). Уни рақиб кучи коэффициентига кўпайтирилади (Англия ФИФА рейтингида 11-ўринда бораётганди: 200-11қ189). Тўпланган 567ни минтақавий коэффициент - 0.99га кўпайтирилади. Якунда 561.33 балл келиб чиқади.