Спорт тадқиқотлари маркази - CIES ўз таҳлиллари асосида Европанинг кучли 5та лигасида ўйнаётган энг қимматбаҳо 100 нафар футболчи рўйхатини тақдим этди. Марказ экспертларининг якуний хулосаларига кўра, ҳозирда трансфер нархи бобидаги рейтингни «ПСЖ» клуби, умуман, Франция футболининг энг истиқболли умиди Килиан Мбаппе бошқариб турибди. «Олий» навли юлдузлар - Лионель Месси ва Криштиану Роналду эса анча орқада. Нега? Ахир бугунги кунда ҳам уларга тенглашадиган ижрочилар йўқлиги шундоқ кўриниб турибди-ку. Soccer.ru сайти ижодкорларининг танловга изоҳ беришларича, CIES баҳо чиқаришда ўйин сифатидан ташқари, яна бир қатор омилларни ҳисобга олган. Демак, 100талик рўйхат билан танишиш баробарида баъзи жиҳатларга тўхталиб ўтамиз.

Аввало, қайд этиш керак, CIES ҳар йилнинг илк ойида сайёрамиздаги энг кучли футболчиларнинг трансфер нархини таҳлил қилиб кўради. Мана, тадқиқот гуруҳи 2019 йилни ҳам еврофутбол «дошқозон»ини қайнатаётган 100 нафар қимматбаҳо футболчи рейтингини тақдим этиш билан бошлади. Тўғрироғи, «кўҳна қитъа»нинг энг кучли 5та лигаси (Англия Премьер-лигаси, Испания Ла-лигаси, Италия «А» серияси, Германия Бундеслигаси ва Франция 1-лигаси)да фаолият юритаётган кучли футтболчилардан ўзига хос элит 100талик шакллантирди. Ҳа, рейтинг географияси атиги 5та чемпионатни ўз ичига  олган, лекин  унда бутун жаҳон футболи жилосини кўриш мумкин.

Яна бир жиҳат шуки, CIES талқини нисбатан тахминий одатий ҳисоб-китоблардан анча фарқланади. Мисол учун, бу масалада фаол иш олиб борадиган Германиянинг transfermarkt.de портали футболчилар баҳосини мутлақо бошқача йўсинда чиқаради. «Футбол обсерватория»си таҳлили яна бир жиҳати билан қизиқ: тушунтириш шарҳида футболчилар баҳоси қайси алгоритм воситасида шакллантирилгани ҳам баён этилади. Аниқроқ айтсак, чинакам илмий ёндашувга эга таҳлил жараёнида нақ 21та жиҳат инобатга олинади. Қисқаси, якуний хулоса 1-2та эмас, анча кўп критерияларни ўз ичига қамраган. Дейлик, биринчи босқичда муайян футболчининг ёши, позицияси, ўйнаётган лигаси, клуби ва терма жамоаси каби критерияларга назар ташланади. Жумладан, унинг ўйинлардаги фаоллиги (умумий статистикаси) асосий мезонлардан бири ҳисобланади. Қолаверса, жамоасининг мавқеси ҳам четда қолдирилмайди. Бунда ўша футболчи майдонга тушган ўйинларда клубнинг қандай натижаларга эришганию, унинг иқтисодий даражаси ва молиявий ҳолати ҳисобга олинади. Шунингдек, футболчининг амалдаги шартномаси бандларига алоҳида қаралади. Кейинги босқичда шартнома муддати, аввалги трансферлар (агар бўлса, албатта), уларнинг баҳоси кўриб чиқилади. Ҳаттоки, футболчининг фуқаролиги ҳам  CIES қўйган баҳога таъсир қилиши мумкин. Мисол учун, айрим лигаларда баъзи мамлакат фуқароларига нисбатан лимит мавжуд. Шундай легионерларга нисбатан баландроқ баҳо қўйилади. Муайян трансфер таҳлилида яна харидор томоннинг иқтисодий даражасидан кўз юмилмайди. Зеро, футболчининг амалда қанча суммага баҳоланиши икки томонга боғлиқ - сотувчи ва харидор жамоага. Дейлик, муайян футболчини битта клуб пастроқ, иккинчи эса баландроқ баҳода сотиб олиши ҳеч гап эмас. Тўғри, рейтингда ушбу критерия бўйича ўртача кўрсаткич ҳисобга олинган. Ахир футболчини қайси жамоа харид қилишини олдиндан аниқлашнинг иложи йўқ.

CIESнинг ўтган йилги рейтингида 1-ўринни трансфери 213 миллион еврога баҳоланган Неймар эгаллаганди. Лионель Месси эса 202 млн. еврога тенг баҳо билан иккинчи бўлганди. Мана, бразилиялик юлдуз бир йил давомида 3-қаторга сурилди, 32 ёшли аргентиналик эса 7-поғона билан чекланди. «Барселона» етакчининг доимий рақобатчиси Криштиану Роналду эса атиги 19-ўринда. Иккинчи томондан, 34 ёшли португалиялик ушбу элит 100таликка кирган энг фахрий футболчидир. 1-поғонага муносиб кўрилган 20 ёшли вундеркинд Килиан Мбаппега келсак, унинг учун 218 миллион евро тўлашга шай турган бир неча клуб бор. Тўғри, «ПСЖ» Килианни сотишни истамаса керак. Умуман, бир йил олдин бўлгани каби бу сафар ҳам атиги 2 нафар футболчининг баҳоси 200 миллион евролик маррадан ошди. Фарқи шуки, Неймар ва Лионель Месси ўрнини Килиан Мбаппе ҳамда Гарри Кейн эгаллашди. Таҳлил натижаларига кўра, 27 нафар футболчининг трансфер нархи 100 миллиондан баланд. Улардан 16 нафари АПЛда ўйнамоқда. Шунингдек, Ла-лигада 5 нафар, «А» серияда 3 нафар, Лига 1да эса 2 нафар 100 «лимон»дан қиммат ўйинчи бор. Қарангки, Франция чемпионатининг шу икки вакили кучли учликда. 100 миллион билан «дийдорлашган» яна бир футболчи Бундеслигада тўп сурмоқда, лекин бадавлат «Бавария» эмас, балки Дортмунд «Боруссия»сида. Гап англиялик Жейдон Санчо ҳақида кетмоқда. Фуқаролик бўйича олсак, «100 + миллион евро»га етган футболчилар 11та мамлакатдан: Бразилия - 6 нафар, Англия - 5 нафар, Франция - 5 нафар, Аргентина - 2нафар, Португалия - 2 нафар, Бельгия - 2 нафар, Германия - 1 нафар, Сенегал - 1 нафар, Италия - 1 нафар, Миср - 1 нафар, Уругвай - 1 нафар.