Бутан миллий жамоаси нодир аренага эга. Хоҳлаган киши стадионда тўй ва туғилган кун тантаналарини ўтказиши мумкин. Фақат ижара тўловини тўласа, бас. Европада қитъа чемпио­нати саралаши энди қизғин паллага кираётган пайт Осиё футболи 2022 йилги мундиалнинг квалификацион жараёнига киришиб улгурди. Аниқроқ айтсак, ОФК таркибидаги рейтинги энг паст 12та терма жамоа Қатар-2022 саралашининг ўтиш раундида майдонга тушди. Хуллас, мафтункор Осиёда бўлиб ўтадиган навбатдаги ЖЧда қатнашишдан буткул умид узган илк 5та жамоа айнан бизнинг қитъа вакилларидир. Ўтиш раунди ғолиблари эса саралашнинг асосий довонига ўтишди ва энди гуруҳ босқичида Япония, Эрон, Австралия термалари каби грандлар билан тўқнашишлари мумкин. Бу йилги қуръа илк раундда бир қатор қизиқарли жуфтликлар тақдим этганини алоҳида айтиш керак. Мисол учун, Мўғулистон ва Бруней, Малайзия ва Шарқий Тимор термалари ўзаро куч синашди. Шунингдек, қуръагача ФИФА рейтингида тегишлича 186 ҳамда 193-ўринларни банд этиб турган Бутан ва Гуам миллий жамоаларининг ўзаро тўқнашуви ҳам маълум доирада катта қизиқиш уйғотди. Бунинг сабабларидан бири шуки, бутанликлар ер юзидаги энг ғаройиб стадионлардан бирида ўйнашади. Аренанинг кўриниши ҳам ажойиб...

Гап Бутан пойтахти - Тхимпхуда жойлашган ва  25 минг томошабинга мўлжалланган «Чанглимитанг» стадиони ҳақида кетмоқда. Мазкур арена Бутан тарихида катта аҳамият касб этган 1885 йилги уруш ҳудудида қад кўтарган. Ўша уруш якунида ҳукумат Угьен Вангчук қўлига ўтганди. Вангчук - бутун Бутанни бирлаштирган мамлакатнинг биринчи қироли. Хуллас, миллий жамоанинг бош аренаси 1974 йили Бутаннинг ҳисоб бўйи­ча тўртинчи қироли - Жигме Сингье Вангчук даврида фойдаланишга топширилган. Ўшанда «Чанглимитанг» ўз бағрига атиги 10 минг мухлисни оларди, холос. Аслида стадион фақат футбол жамоаси эмас, балки яна Бутанда биринчи рақамли миллий ўйин саналган камондан ўқ отиш спорт тури учун махсус қурилган. Шунингдек, арена ичида Бутан Миллий олимпия қўмитаси биноси ҳам бор. Қолаверса, сквош, бильярд ва теннис ўйинлари билан бемалол шуғулланиш имконияти мавжуд.

2008 йили Бутаннинг бешинчи қироли Жигме Кхесара Намгьяла Ванг­чукнинг тахтга ўтириши муносабати билан арена тўлиқ реконструкция қилинди. Эндиликда Тхимпху бош стадиони 25 минг кишини сиғдира олади. Ўзи қиролнинг тахтга ўтириш тантаналари дабдабали бўлганди. Энг қизиғи, аренада спорт мусобақалари ва ҳукумат тадбирларидан ташқари, байрамларни ҳам бемалол ташкиллаштириш мумкин. Мисол учун, Жигме Кхесара Намгьяла Вангчукнинг тўйи учун шу арена танланган эди. Умуман, қирол оиласи вакиллари туғилган кун тантаналарини ҳам «Чанглимитанг»да нишонлашга одатланишган. Шунинг учунми, 2012 йилга келиб, майдоннинг табиий майсаси олиб ташланди ва сунъий чим ётқизилди. Зеро, Бутан шароитида табиий майдон сифатини бир маромда ушлаб туриш жуда қийин. Биринчидан, ёмғир кўп ёғса, иккинчидан, оммавий тантаналар асорати ҳам билинади, албатта. Яна бир томони, Бутаннинг ҳар бир фуқароси «Чанглимитанг»да ўйнаш имкониятига эга - оддий фуқаролар иш кунлари кечки соат 5:00дан кейин майдонда турли даражадаги футбол ўйинларини ташкиллаштиришади. Бунда улар ижара ҳақини тўлашса, бас. Алоҳида таъкидлаш керак, Бутан футбол федерациясининг энг катта даромад манбаларидан бири шу стадиондир. Хуллас, арена ҳар оқшом тхимпхуликлар билан гавжумлашади.

Бутан миллий жамоаси бу йил жаҳон чемпионати саралашида иккинчи марта қатнашди. Олдинлари миллий федерация жамоанинг иштирок этишига пул топиб беролмасди. Диққатга сазовор томони, бутанликлар 2015 йили ЖЧ-2018 саралаши ўтиш босқичида Шри-Ланка термасини доғда қолдириб, асосий «сетка» - гуруҳ ўйинларига қўшилишганди. Бироқ Хитой, Қатар, Гонконг ва Мальдив ороллари термалари билан битта гуруҳга тушган заиф жамоа 6та ўйинда жами 52та гол қабул қилиб, лоақал 1 очко ҳам ололмади. Бу сафар эса Бутан термаси илк синовдаёқ «қулади». У аввалига ўз майдонида ягона гол эвазига ғалаба қозонди, аммо Гуам сафари ўта омадсиз чиқди - 0:5. Факт шуки, Бутан миллий термаси жаҳонда ЖЧ-2022 йўлланмасидан расман умид узган илк жамоа бўлди (соат бўйича). Аслида охирги йилларни олсак, Бутан футболи анча ривожланди. Ҳарқалай, мамлакат термасининг 2015 йили Шри-Ланка жамоасини енгиб, «катталар» гуруҳига қўшилгани изсиз кетмади. Айни ўша муваффақиятдан сўнг қирол терма жамоа футболчиларига маош ҳам белгилади - ойига 160 доллар (бунга қадар мамлакат шарафини ҳимоя қилган ўйинчиларга аҳён-аҳёнда арзимас ҳақ берилган). Асосийси, футболчилар клублар билан ҳақиқий шартнома туза бошлашди. Тўғри, бутанлик мухлисларни асосан мамлакат бош жамоаси қизиқтиради, холос. Дейлик, 10та клуб иштирокидаги миллий чемпионат учрашувларига мухлисларнинг ташрифи жуда паст. Лекин бутанликлар Европа ва жаҳон футболига асло бефарқ эмаслар. Ёрқин мисол - ЖЧ-2014дан олдин жаҳон кубоги «Чанглимитанг»да намойиш этилганида, трибуналар деярли тўлганди. Бутан чемпионати доирасидаги ўйинларда бунақасини тасаввур қилиш ҳам қийин...

Айтганча, ЖЧ-2022 йўлланмасидан расман умид узган илк 5та жамоа

Бруней

Бутан

Лаос

Покистон

Шарқий Тимор

Биласизми?

Осиё футбол конфедерациясида 47та аъзо бор. Ўзбекистон миллий терма жамоаси ўз тарихида шулардан 35таси билан ўйнаб кўрган. Биз билан тўқнаш келмаган 12та жамоадан бири эса айнан Бутан термасидир.

Ўзбекистон термаси билан ҳали ўйнамаган ОФК аъзолари

Афғонистон

Бутан

Бруней

Гуам

Лаос

Макао

Мальдив ор.

Мьянма

Непал

Покистон

Шарқий Тимор

Шимолий Мариана ор.

А.Абдуҳамитов тайёрлади.