Қатарда фаолият юритаётган мутахассис Алишер Никимбоев ўз одатига кўра, «Телеграм» тармоғидаги канали орқали футбол атрофидаги турли воқеаларга муносабат билдириш асносида қизиқарли маълумотларни тақдим этиб келмоқда. У ўтган ҳафта асосан ЎФАдаги ўзгаришлар ва ЖЧ-2022 саралашига ташланган қуръа натижаларига тўхталди.

 - Кун янгилиги: Равшан Эрматов ОФКнинг тоза ўйин (менга кўпроқ integrity иборасининг шу таржимаси ёқади) бўлими ва «Спортрадар» компанияси вакиллари билан учрашди. 3 кун олдин Ўзбекистон футбол ассоциацияси президенти лавозимига ким тайинланганини ҳисобга олсак, бу яхши янгилик. ЎФА матбуот хизматида ёзилишича, бу учрашувдан кўзланган мақсад - келишилган ўйинлар ва тотализаторга қарши кураш ҳаракати. Аммо тотализаторга қарши курашиш ЎФАнинг мажбуриятларига кирмайди. Биринчидан, тотализатор бу ҳеч бир футбол ташкилоти бошқармайдиган бизнес ҳисобланади. Иккинчидан, тотализатор Ўзбекистонда расман тақиқланган, шу сабабли у билан курашишнинг ҳожати йўқ. Энг асосийси, тотализатор келишилган ўйин­ларни ташкил қилмайди. Аксинча, барча расмий букмекерлик идоралари келишилган ўйинлардан азият чекади. Демакки, улар ҳам келишилган баҳсларга қарши. Тотализаторни тақиқлаб, келишилган ўйинларга қарши курашиш худди пичоқ ишлаб чиқаришни тўхтатиб, пичоқ билан қотилликларга қарши курашишдек гап. Анжомлар эмас, ёвузликнинг ўзи билан курашиш лозим.

Асосий мавзуга қайтамиз. Эрматовнинг ОФКга биринчи расмий ташрифидаёқ Ўзбекистон чемпионатидаги келишилган ўйинлар мавзусини муҳокама қилиши диққатга сазовор факт. Ундан олдингилар бундай учрашувлардан қочишганини таъкидлай олмайман. Аҳмаджонов (Умид) даври ҳақида гапирмайман, аммо 2015-2016 йилларда «Спортрадар» вакиллари ЎФФнинг ўша пайтдаги ходимлари билан бир неча марта мулоқот қилиб, Ўзбекистон чемпионатига оид кузатувларини баён этишган. Кузатувлар хулосаси эса қувонарли бўлмаган. Экспертларнинг айтишларича, 2014 йилнинг ўзида олий лигада букмекерлик контораларига аномал пул тикишлар амалга оширилган 15та учрашув аниқланган. «Спортрадар» ЎФФга ҳамкорликни таклиф қилган, аммо музокара давом этмади. Кейинроқ «Спортрадар» ОФК (олдинроқ УЕФА ва ФИФА билан битим тузилган) билан шартнома тузди ва ЎФФ нафақат олий, балки биринчи лигадаги шубҳали ўйинлар ҳақида маълумот олиб турган. Аммо шунда ҳам жиддий суриштирув ишлари олиб борилмаган.

ЎФА янги раҳбарияти келишилган ўйинларга қарши курашни фақат сўзда эмас, балки амалда ҳам кўрсатишига умид бор. 2014 йилдан сўнг «шубҳали ўйинлар» сони кўпайгани аниқ. Мавсум бошланишидан бир кун олдин йиғилган клубларни чемпионатга қўйилиши ва биринчи лига формати тотализатор фирибгарлари учун қулай шароит таъминлади. Авваллари клублар биринчи лигада ўйнашга муносиблигини исботлаш учун вилоятнинг кўплаб чемпионатларида ғалаба қозониши керак эди. Ҳозир хоҳишнинг ўзи етарли. Натижада иккита шундай клуб йўқ бўлиб кетди, улардан бири «ставка»ларга оид можарога аралашиб қолди. Шунга ўхшаш қанча клублар ўз «ўйинлари»ни давом эттиради? Бир ой олдин ёзганимни қайтараман: 2 йил бурун футбол хўжалигимиз таъмирга муҳтожлик сезган бўлса, бугун уни бошидан қуриш керак...

***

- 18 ёшли Азиз Ҳайдаров иккинчи лига иштирокчиси «Чилонзор»да ўйнаб юрган кезлари, 2003 йилнинг ноябрь ойида «Локомотив» клуби кўригида қатнашди. Лекин Тошкент жамоа­си эмас, балки Москваники эди. Кучли чақирув. Ўшанда негадир олий лига жамоалари мураббийлари назарига тушмаган Ҳайдаров ўз кучини синаб кўриш учун Россиянинг гранд клуби томон йўл олади. Очиғини айтганда, ўзим ҳам бундай футболчи борлиги ҳақида тасодифан билгандим. 2003 йили ноябрь ойида Москвада Николай Латишев хотирасига бағишланган турнир бўлган ва унда Ўзбекистон терма жамоаси ҳам қатнашган. Айнан ўша турнирда менга Ҳайдаров ҳақида ва унинг Москванинг «Локомотив» клуби кўригида қатнашгани хусусида айтишганди. Афсуски, Ҳайдаров ўшанда кўрикдан ўтолмаган ва ортга қайтганди. Шундан сўнг сохта агентлар унинг оиласи бошини оғдириб, Қозоғистондан шартнома таклиф қилишган. Энг қизиғи, гап Қозоғистоннинг элит жамоалари ҳақида ҳам бормаганди. 2000 йиллар бошида кўплаб футболчиларимиз Қозоғистон чемпионатига йўл олишди. Баъзилари қўшни мамлакат паспортини ҳам олишганди. Айримларининг ёшлари кичрайтирилган, Жасур Нарзиқулов эса умуман исм-фамилиясини ҳам ўзгартириб юборганди. Агарда ўшанда Ҳайдаров Қозоғистонга кетиб қолганида, терма жамоамиз шундай футболчини буткул йўқотиши ҳеч гап эмасди. Вазиятга федерациянинг ўша пайтдаги раҳбарияти аралашишига тўғри келганди. Бахтиёр Раҳимовнинг тавсиясига кўра, Ҳайдаровни Тошкентнинг «Локомотив» клуби синаб кўрган. Йиғинда ижобий таассурот уйғотган Азиз «Локо» аъзосига айланган ва 1,5 йилдан кейин ёшлар терма жамоаси билан Осиё кубогида иштирок этган. Ҳайдаровнинг мазкур тарихи ёш футболчиларнинг эрта кунда хорижга чиқишлари ҳар доим ҳам яхшиликка хизмат қилмаслигига мисолдир.

***

- Фаластин ва Яман терма жамоалари уй ўйинларини қаерда ўтказади? Ўзбекистон терма жамоасининг гуруҳи геосиёсат томонлама қизиқарли бўлди. Ўтган ЖЧ саралаш босқичида Саудия Арабистони термаси Фаластинга боришни истамаганди (БАА эса борганди). Фақат Фаластин футбол федерацияси хавфсизлик нуқтаи назаридан жамоа ўз уйида ўйнамаслиги бўйича қарор чиқаргани боис, Саудия Арабистони термаси техник мағлубиятдан қутулиб қолганди. Якунда баҳс Иорданияда ташкил этилган. Фаластинликлар Малайзия термасини ҳам шу мамлакатда қабул қилишганди. Хўш, Фалас­тин жамоаси энди уй ўйин­ларини қаерда ўтказади? 5 сентябрь куни Ўзбекистон терма жамоаси Фаластинда меҳмон бўлиши мумкин, 15 октябрь санасига белгиланган Фаластин - Саудия Арабистони учрашуви эса нейтрал майдонда бўлиб ўтиши эҳтимолдан холи эмас.

Яман термасининг уй ўйинларига боғлиқ ҳам қизиқ ҳолат юзага келиши мумкин. Аввалги циклда Яман термаси меҳмонларни (улар қаторида Ўзбекистон термасини ҳам) Дохада қабул қилганди. Аммо шундан кейин Қатар ва бир қатор қўшни давлатлар ўртасида дипломатик алоқалар узилди. Яман ҳам шу давлатлар қаторида. Энди яманликлар уй ўйинларини Саудия Арабистонида ташкил этишлари тахмин қилинганди, аммо икки терма жамоа бир гуруҳда эканлиги боис, бундай бўлмаслиги мумкин. Бу саволларга жавобни тез орада олсак, ажабмас.