11 июль санасида Хорватия терма жамоаси Англияни 2:1 ҳисобида мағлубиятга учратиб, ўз тарихида илк бора жаҳон чемпионати финалига чиққанди. Тарихий ғалабанинг бир йиллик тўйи терма жамоа бош мураббийига зафарли сўқмоқни хаёлан кезиш завқини ҳадя этди. «СЭ» мухбири билан мулоқот чоғида Златко Далич ўз ҳиссиётларини хотиржам шароитда, кенгроқ ва тўлиқ баён этди.

- Аввалги ёз фаслини тез-тез эслаб турасизми?

- ЖЧ - мен учун ёдга олиб туриладиган воқеа эмас. Уни бир умрга унутмайман. Ўша натижалар, ҳиссиётлар, учрашувлар, финал... Россия доимо мен билан. Биз бутун Хорватияни бахтиёр этдик, мамлакатга биз билан фахрланиш имкониятини бердик. Биласизми, баъзан ўша ўйинлардан олинган суратларга дуч келаман, беихтиёр уларга тикилиб қоламан ва ўша пайтдаги ҳаяжонли онлар қуршовида қоламан.

- Терма жамоани 2017 йилнинг кузида қабул қилган эдингиз. У пайтда сизни кўпчилик танимасди. Хорватия ФИнинг қўнғироғи сиз учун сюрприз бўлдими?

- 7 йил давомида Яқин Шарқда, БАА ва Саудияда ишладим. Ўша куз фаслида таътилда эдим, дам олиш жараёнида таклифлар кутдим. Албатта, терма жамоа доимий мақсадим бўлган. Бироқ айнан ўша паллада чақиришларини умуман кутмагандим. Қўнғироқ қилганларида ўйлаб ҳам ўтирмай, дарров розилик бериб, ишга киришдим. Бу воқеа саралаш босқичи якунида юз берди. Олдинда фақат Украинага қарши баҳс қолган, унда ғалаба қозонишимиз шарт эди. Мендан ҳеч ким ижобий натижа кутмагани аниқ, аммо биз украинларни, кейин тўқнаш беллашувларида Грецияни енгдик ва Россия йўлланмасини қўлга киритдик.

- Мундиал арафасида қандай мақсадни кўзлагандингиз?

- Гуруҳдан чиқишни. 1998 йилда Хорватия ЖЧда дебютини нишонлаб, бронза медалларини қўлга киритганди. Бироқ кейинчалик нимчорак финалга ҳам чиқолмади. Шу сабабли мен аввало гуруҳдан чиқишни мақсад қилгандим. Бунинг учун стартда Нигерияни енгиш лозим эди. Буни уддаладик. Кейин Аргентинани маҳв этдик.

- Фаворит устидан йирик (3:0) ғалаба! Шундан кейин жамоангиз кучига ишонч пайдо бўлдими?

- Албатта. Мессидек юлдузи бор жамоани тиз чўктириш - фантастика! Ўша куни жамоамга тўла-тўкис ишона бошладим.

- Мессини қай тариқа жиловладингиз? Ракитич билан кенгашдингизми?

- Ҳа, Аргентина ўйини таҳлилида Иван бизга ёрдам берди. Лекин муҳими, жамоамиз юксак уюшқоқликни намойиш этди. Мессига эркин ҳаракатланиш имконини бермаслик муҳим эди. Лео тўпни эгалласа, тортиб олишнинг иложи йўқ. Шу боис, тўп унга етиб бормаслигига эътибор қаратдик.

- Ўйиндан кейин Хорхе Сампаоли шунчалик тажанг эдики, қўлингизни қисишни ҳам ўзига эп кўрмади...

- Бир йиллик танаффусдан кейин уни тушуниш қийин эмас. Ҳеч бўлмаганда финалга чиқишни мўлжаллаган гранд гуруҳ босқичидаёқ митти жамоадан енгилишини тан олиш оғир. Тўғри, ҳар қандай вазиятда ҳам киши инсонийликни йўқотмаслиги лозим.

- Нигерияга қарши баҳсда кўнгилсиз воқеа юз берди - ҳужумчи Калинич захирага чиқишдан бош тортгач, сиз уни жамоадан четлатдингиз. Бу қарорингиздан афсусдамисиз?

- Бу қилмишим билан фахрланмаслигим аниқ. Шунингдек, Калинични четлатганимдан ҳам мамнун эмасман. Бироқ мураббий зарур паллада кескин қарор чиқаришга мажбур. Мен доимо шогирдларимдан якдилликни талаб қилганман. Авваллари ҳар ким ўз билганича тўп сургани сабабли Хорватия йирик мусобақаларда муваффақиятсизликка учраганди. Мен Калиничнинг қайсарлигига йўл қўя олмасдим.

- У кумуш медалдан воз кечдими?

- Ҳа, аммо уни кимга беришганидан бехабарман. Ўйлашимча, ФИ биносида сақланмоқда.

- «Плей-офф» босқичида жамоангиз қаторасига 3та ўйинда 120 дақиқадан тўп сурди ва барчасида ғолиб чиқди...

- Бу нормал ҳолат эмас. Амалда жамоамиз 8та ўйин ўтказди, 7та эмас. 3та «овертайм» - қўшимча 90 дақиқа. Йигитлар қандай қилиб дош беришганини очиғи, билмайман. Боз устига, Россия ва Англияга голлар уришди. Балки бу мухлислар улушидир? Уларнинг фаоллиги футболчиларга қўшимча куч беради.

- Пенальтилар сериясидаги икки ғалаба - омадми? Ёки Субашич қайси футболчи қайси томонга зарба беришини аниқ билармиди?

- Бу жараённинг лотереяга қиёсланиши бежиз эмас. Дарвозабон тўлиқ маълумотга эга бўлганида ҳам ҳеч нарсага эриша олмаслиги мумкин. Ҳал қилувчи омил - омад. Шогирдларим фақат аниқ зарбалари билан ўз дарвозабонларига далда берадилар. Хайриятки, улар вазифаларини аъло даражада уддаладилар. Субашич эса юксак савиясини исботлади.

- Жамоангиз чорак финалга чиққач, шундай деган эдингиз: «Россияга қарши учрашув арафасида йигитларимизга турнирнинг энг яхши жамоаси билан куч синашишларини айтаман». Сиз чиндан ҳам шундай фикрда эдингизми?

- Жамоангиз ажойиб ўйин кўрсатаётганди. Бизга ҳам осон бўлмаслиги аввалдан маълум эди. Қолаверса, биз нейтрал майдонда эмас, меҳмонда тўп сураётгандик. Ўйин арафасида Россиянинг ўйинлар статистикасини ўрганиб чиқдик: жамоангиздаги 3 нафар ярим ҳимоячи нимчорак финалгача бошқа жамоалардаги касбдошларидан кўпроқ югуришган экан. Станислав Черчесов Испанияга қарши ўйин услубини қўллашини тахмин қилгандим. Бироқ у мени ҳайрон қолдирди: жамоангиз тажовузкор ўйин кўрсатди, кучли прессинг қўллади ва ҳисобни очди. Бахтимизга, танаффусга қадар мувозанатни тикладик. Иккинчи бўлимда эса тактикани ўзгартириб, рақиб ўйинига мослашдик. Серияда омадимиз келди.

- Ўйин якунидаги илк ҳиссиётлар ёдингиздами?

- Маълум муддат нималар рўй бераётганини тушуна олмай қолдим. Эътиборим фақат зарбаларга қаратилганди. Ракитичнинг якуний зарбасидан кейин барча эҳтиросларим юзага чиқди. Гўёки, ўша паллагача елкамдан 10 тонналик юк босиб тургану, бир зумда йўқолгандек эди. Бахтиёрликдан йиғлаб юбордим. Қувончу ташвишлар, стресс ҳолати, барчаси ичимдан тошиб чиққанди.

- Бундан аввал қачон йиғлагандингиз?

- Очиғи, буни эслай олмайман.

- Байрам қилишга вақт топа олдингларми?

- Ўйиндан кейиноқ автобусга ўтириб, меҳмонхонага йўл олдик. У ерда видео орқали Загребдаги мухлислар ярим финалга чиққанимизни қай тариқа нишонлашганини томоша қилдик. Лекин вақтимиз жуда зиқ эди. Навбатдаги беллашувга тайёрланиш зарурати байрамга имкон бермади.

- Финалдан кўнглингиз тўлмаганига шак-шубҳа йўқ. Агар ортга қайтишнинг иложи бўлганида, беллашув арафасида нимани ўзгартирган бўлар эдингиз?

- Фақат ҳакамни!

- Нестор Питана финални барбод қилди, деб ҳисоблайсизми?

- Бундай дея олмайман. Мураккаб лавҳалар жуда кўп бўлди. Аммо французларга ҳисобни очиш имкониятини берган жарима зарбаси ва иккинчи голга сабабчи бўлган пенальти аслида асоссиз эди. Қоида бузилганига 100 фоиз ишонч йўқми, пенальти бермаслик лозим. Бу қандайдир шаҳар биринчилиги эмас, ЖЧ! Ҳакам эса видеотакрор қаршисида туриб, ўйга чўмган: бормиди, йўқмиди, бормиди, йўқмиди? Ана шу икки қарор баҳс маромини ўзгартириб юборди. Биз турнирдаги энг сифатли бўлимни намойиш этган ҳолда танаффусга 1:2 ҳисоби билан чиқиб кетдик... Шундай бўлсада, Франция жаҳон чемпиони унвонига ҳақли равишда эришди.

- Кумуш медални қаерда сақлаяпсиз?

- Уйимнинг энг кўриниб турадиган нуқтасида. У доимо кўзларим олдида, чунки ҳаётимнинг энг бахтли онларини эслатиб туради.

- Россияга келган меҳмонлардан фақат мақтовлар эшитдик. Қандайдир нохушликлар ҳам бўлдими?

- Йўқ, ҳаммаси юксак савияда, Аъло даражада эди. Бунгача ЖЧда ўйинчи ёки мураббий сифатида иштирок этмагандим, фақат мухлис бўлиб борганман. Бу ерда кунларим ҳайрат билан ўтди. Йирик мусобақаларнинг мунтазам иштирокчилари уни мундиаллар тарихидаги энг яхши турнир сифатида эътироф этишди. Биз Санкт-Петербург яқинидаги базада истиқомат қилдик. Хавфсизлик, меҳмондўстлик, ҳаммаси ҳавас қиладиган даражада ташкил этилганди.

- Россияда кўрган-кечирганларингиз ҳақида асар ёзибсиз. Бунинг сабаби нима?

- Асарни «Биз орзу қилган Россия» деб номладим. Чунки биз айнан шу ерда ўз орзуларимизга эришдик, бутун дунёни, аввало, ўзимизни ҳар қандай спорт турида юксак натижаларга эриша олишимизга ишонтирдик.

- Китобингиз билан россиялик қайси таниқли шахс танишишга улгурди?

- Тақдимот маросимида Черчесов билан кўришиб, унга китобни совға қилдим.

- Манжукич халқаро фаолиятини якунлади, Модрич-Ракитич жуфтлигининг умумий ёши 64да. Уларнинг кетиши терма жамоа савиясига кескин таъсир этишидан чўчимаяпсизми?

- Хорватиядек мўъжаз ўлкада юксак савияни узоқ ушлаб туриш осон эмас. Атиги 4 млн. аҳолига эгамиз, ворислар доираси кенг эмас. Қолаверса, кимдир фаолиятини тугатади, бошқаси жароҳат олади, спорт формасини йўқотади. Оқибатда алмашишлар юз беради. Ҳозир таркибда Россия финали иштирокчиларидан фақат 5 футболчи қолган. Авлодлар алмашуви - ҳар қайси миллат учун нормал ҳолат, ундан чўчимаслик керак. Бу - қисмат.

- Ярим финалдан сўнг «Хорватияда рисоладагидек стадион йўқ, аммо биз ЖЧ финалидамиз», дегандингиз. Бир йил ичида ўзгаришлар бўлдими?

- Бош аренамиз - Загребдаги «Максимир». ЕМЛ доирасида Испанияни шу стадионда қабул қилдик. Табиийки, бундай мақомдаги беллашув учун мос эмас, 35000 мухлисга мўлжалланган. Талабларга жавоб бермайди. Бундан ташқари, жаҳоннинг иккинчи жамоасига хос бўлган инфратузилма ҳам йўқ. Ҳозирча ўзгаришлар кузатилмади. Хорватияда ноёб иқтидорлар кўп. Лекин шароит йўқлиги туфайли уларни тарбиялаш имконияти йўқ.

- Модрич - чўққини забт этган иқтидор. Унинг «Олтин тўп»га сазовор бўлгани сиз учун ёқимли сюрприз бўлдими?

- Дания билан беллашувимизни эсланг. «Овертайм» охирида у пенальтини голга айлантира олмади, бироқ серияда зарбани ишонч билан йўллади. Ўйиндан кейин Лукага ҳаётидаги энг муҳим пенальтини амалга оширганини айтиб, миннатдорчилик билдирдим. Биласизми, шундай муҳим палладаги қўпол хатоликдан кейин ўзини қўлга олиш ва яна «нуқта»га яқинлашиб, ишонч билан гол уришга ҳар ким журъат этавермайди. Модрич журъат этди. Дарвоқе, Лука Хорватияни жуда кеч, 23 ёшида тарк этди. Лекин шунга қарамасдан, «Реал» даражасигача етиб борди, ЕЧЛнинг 4 карра ғолиби, Хорватиянинг етакчи ўйинчиси унвонларига эришди. Ҳеч қайси футболчи «Олтин тўп»га Модриччалик лойиқ бўлган эмас!

- Терма жамоада қанча ишламоқчисиз?

- Клуб футболига қайтиш ниятидаман, қачонлигини билмайман. Терма жамоада мунтазам ишлаш учун анча ёшман. Европада, бирорта номдор клубни бошқарсам дейман. Балки Россияга келарман, сизда ҳам «Зенит», ЦСКА, «Спартак» каби жамоалар бор...

А.ҲАМИДОВ тайёрлади.